Onvergetelijke Dakar voor Fireman Raph

ZUIDWESTHOEK - PERU – Toen hij zich als klein ventje aanmeldde bij de Huijbergse jeugdbrandweer kon hij niet weten dat hij daarmee op weg ging naar het vervullen van zijn droom. Die kwam uit op 17 januari 2019, toen hij in de Peruaanse hoofdstad Lima met zijn Firemen Dakar Team als 12e de finish van de loodzware Dakar-rally bereikte.

De dagelijkse samenvattingen bij RTL Nieuws zijn prachtig, maar op tv zie je nauwelijks hoe extreem de Dakar is, vindt Raph van den Elshout (32): "In een vrachtwagen door de woestijn racen is gigantisch. Dat kun je je niet voorstellen, en op tv zie je niet hoe hoog de duinen zijn, en hoe diep de gaten. In een reusachtige truck met 140 per uur motorrijders voorbij vliegen, terwijl je ontzettend door elkaar wordt geschud, dat is gewoon onvergetelijk."

Vorig jaar bestuurde Raph de servicetruck van het Firemen Dakar Team. Nadat hij coureur Richard de Groot op tv hoorde vertellen dat de Dakar loodzwaar was omdat zijn team geen servicetruck had stuurde Raph een mail waarin hij beloofde voor die servicetruck te zorgen, en hij maakte zijn woorden waar. Toen de vaste navigator van het team na de rally van 2018 aankondigde te stoppen vroeg Richard de Groot aan Raph of hij navigator wilde zijn in de Dakar van 2019. Raph aarzelde geen moment en verdiepte zich een jaar lang in het vak van rallynavigator. Aan de start van de Dakar, op 6 januari 2019, moest zijn team blindelings op hem kunnen vertrouwen. En navigeren is niet zo simpel als TomTom en Google Maps het doen lijken.

Het team

Het team in een Dakar-truck bestaat uit drie man. Richard de Groot bestuurt de truck zo snel en vakkundig als hij kan. Hij moet het terrein 'lezen' zodat de truck niet vastloopt, omslaat of beschadigt en hij moet één zijn met het mechaniek; wie geen sympathie heeft voor de techniek onder zijn rechtervoet haalt de finish niet. Monteur Jan Hulsebosch zit in het midden; hij regelt de bandenspanning, houdt zijn oog op de temperatuur van de turbo en regelt de ventilator. In los zand laat hij de banden leeglopen om tractie te houden, maar zodra het losse zand voorbij is moet hij de banden razendsnel vullen, zodat ze heel blijven. Als de turbo te warm wordt, waarschuwt hij coureur Richard, die dan meteen zijn gas moet loslaten. De ventilator in een Dakar-truck is, anders dan in een gewone auto, handbediend. Wanneer een ventilator op een grote klim automatisch zou aanslaan zou dat teveel motorvermogen kosten, en zou de truck de top niet halen. Concentratie is dus vereist, van alle teamleden, en zeker van navigator Raph.

"In de truck heb ik een scherm voor me waarop ik onze snelheid, koers en de afstand tot het volgende 'waypoint' kan zien", vertelt Raph. "Met een soort dagteller kan ik de afstand tussen twee punten meten, en in het roadbook dat we van de organisatie krijgen kan ik de route volgen die we zouden moeten rijden. Daarin staan ook waarschuwingen, voor kuilen, stenen of gaten in de weg. Ik moet al die informatie interpreteren en doorgeven aan Richard terwijl we met hoge snelheid door de woestijn razen en we echt he-le-maal verrot worden geschud. Het stof is soms zo dicht dat ik mijn apparatuur op het dashboard niet kan zien. Na één etappe had ik een enorme bult op mijn hoofd, ondanks mijn helm, gewoon omdat mijn hoofd zo vaak de rollbar in de truck had geraakt. Die klappen doen zeer, ik heb onderweg heel wat aspirientjes geslikt, maar ik kan geen seconde verslappen, ook al duurt een etappe minstens acht uur. Richard, Jan en ik moeten elkaar onderweg blindelings kunnen vertrouwen."

Zwaarste Dakar ooit

In een rally als de Dakar gaat natuurlijk wel eens wat mis. Zeker in de editie 2019, die door kenners en ervaren deelnemers werd aangemerkt als misschien wel de zwaarste ooit. Het fijne woestijnstof verstopte de DAF van het Firemen Dakar Team regelmatig, waardoor Raph niet alleen zijn navigatietalent moest benutten, maar ook zijn technische talenten moest inzetten om monteur Jan te assisteren. "Er was een moment dat onze truck totaal geen vermogen meer had. In het luchtfilter bleek meer dan twintig kilo woestijnstof te zitten, onvoorstelbaar." In de zware omstandigheden van de Dakar ligt menselijk falen bovendien altijd op de loer: "In de eerste etappe reden we dertien kilometer lang verkeerd, en dat kwam door mij", geeft Raph toe. "Volgens het roadbook zouden we door een hek moeten, maar dat stond er niet, dus stuurde ik ons de verkeerde richting op. Het hek dat er volgens het roadbook moest staan bleek deels te zijn omgevallen. De organisatie verkent de route enkele maanden voor de start, dus het is een 'levende' route waarop dingen toch nog anders kunnen zijn dan je verwacht. Vaak kun je je richten op de sporen van je voorgangers, maar die kloppen lang niet altijd." Niet veel later maakte Raph zijn blunder goed, toen hij erop stond dat de Firemen haaks rechtsaf zouden slaan, ondanks dat alle sporen rechtdoor gingen. "Toen ik voet bij stuk hield en Richard haaks rechtsaf sloeg stond er even verderop iemand van de organisatie iemand die ons een duimpje gaf. Vrijwel iedereen was daar rechtdoor gegaan, op dat punt hebben we zeker twintig minuten gewonnen."

Elkaar helpen

De mores in de Dakar is dat deelnemers altijd stoppen als er een ongeluk is gebeurd. "Je kijkt in elk geval of het goed gaat met de deelnemers en helpt waar je kunt", zegt Raph. "Onderweg zetten de Nederlanders vaak een stapje extra voor elkaar. Wij hebben de broers Coronel een paar keer een sleepje gegeven, en zijn ook geholpen op die paar momenten dat onze truck ondersteboven in het zand lag."

Die tijdswinst betekent veel: het Firemen Dakar Team is een klein team, dat volledig bestaat uit vrijwilligers. Het budget komt niet van een machtige truckfabrikant, maar van bedrijven die de Nederlandse brandweermannen een warm hart toedragen. "Onze truck is veruit de minst geavanceerde in de Dakar, daarom is het mooi dat we als twaalfde zijn gefinisht", glundert Raph. "Finishen was essentieel, omdat we onze sponsors het plezier willen doen dat onze truck tot aan de finish in de updates van RTL te zien is. Dat dit is gelukt is geweldig gaaf, zeker omdat giganten als het Mammoet Rally Team en de trucks van Riwald de finish niet eens gehaald hebben, ondanks al hun middelen!"

Over middelen gesproken, het Firemen Dakar Team ziet het als zijn plicht collega's te helpen. Daarom schonk het team een Nederlandse brandweerwagen aan de brandweer in het Peruaanse Pisco. Dat moment, en het gesprek met de nationale brandweercommandant van Peru, maakte minstens zoveel indruk als de rally. Raph: "Omdat we een brandweerwagen schonken aan de brandweer in Pisco waren we even wereldnieuws in Peru. Iedereen onthaalde ons als helden, "Gracias Bomberos", stond er op spandoeken. De Peruaanse commandant vertelde ons over de 197 kazernes die hij onder zijn hoede heeft. In veel kazernes is niet eens een rijdende brandweerwagen aanwezig. Op een kazerne in Lima worden pakken soms door wel vier brandweermannen gebruikt en zitten ze vol met gaten. Mede door onze sponsors konden we in die kazerne 50 pakken en 200 paar blushandschoenen achterlaten. De 'bomberos' daar stonden met tranen in hun ogen. En wij ook, net als bij de finish."