Nou nog 'ns wat ...: Taal

Alle mensen van boven de 50 jaar weten het zeker: op de Nederlandse basisscholen stelt het taalonderwijs niks meer voor. Vroeger was alles beter en het aantal ongeletterde analfabeten neemt explosief toe. Natuurlijk was het vroeger niet allemaal beter. Ook toen waren er mensen met en zonder taalgevoel. Het is wel een feit dat kinderen van 12 jaar nu over het algemeen slechter spellen, een geringere woordenschat hebben en totaal geen uitdrukkingen en gezegden meer kennen. Hardwerkende middelbare schoolleerlingen met een buitenlandse achtergrond blinken juist uit in spelling en woordenschat (een kwestie van stampen). Ze zullen je trots de betekenis van carnivoor en palindroom vertellen, maar moeten passen als ze de 'gevoelswoorden' navelstaren en onderbroekenlol uit moeten leggen. In Halsteren woont al jaren een sympathieke Duitser (echt waar) die steevast zegt: 'zullen we ons even wegzetten'. Hij bedoelt dan natuurlijk: 'zullen we even gaan zitten'. Legendarisch is het verhaal van een Turkse meneer die een Halsters café binnenkomt en aan de praat raakt met de kastelein. De kastelein zegt: 'U spreekt goed Nederlands, u woont hier zeker al Lang! Ja", antwoordt de man, al 22 jaar". Even later zegt de Turk: 'Kastelein, rondje van ikke'. 'Nee', zegt de kastelein 'dat moet zijn rondje van mij'. 'Dat is ook goed', zegt de Turk. Helemaal bont maakte het een eindexamenkandidaat Engels, die in zijn vertaling 3 doden liet vallen waar feitelijk niks aan de hand was. Eerst vielen er 2 doden waar hij ' doodserieus' had moeten vertalen. Als uitsmijter vertaalde hij: 'The boy saw the accident and he turned deadly pale' als 'De jongen zag het ongeluk en hij sloeg dood op de paal'. 'Taal' kan misverstanden ophelderen of veroorzaken. In het geval van die Turk leverde het bovendien nog wat te drinken op en dan ook nog van de kastelein ... Toen ik dit stukje zat te schrijven, kreeg ik bezoek van een Halsterse taaldeskundige die vertelde: "Mijn vrouw is mooi van verre maar verre van mooi." Hij zei ook nog: "Mijn buurvrouw ging om boodschappen. 's Morgens ging ze om shampoo en 's middags ging ze om zeep."

Ton Tielemans