Dialect: Reacties op 'goej booter'; wat is 'kaol'?

Goej booter

Yvonne Rijk weet weer interessante zaken te melden: 'Als er een feestje was werd er "goej boter" op tafel gezet. Dat is dus roomboter. De boter werd in een speciaal botervlootje gedaan en er werden met een mesje een paar mooie krullen op gemaakt. Als het kon "lije" werd er ook wel eens een cake gebakken met "goej boter". Bij het eten van de cake werd er dan steevast gezegd: "ties nen goeie wur, ij ies mè goej boter gebakke." Ik herinner me nog dat er van een bepaalde familie werd gezegd: "Die loate et brjeed ange, die smère iederen dag goej boter oep der brwood."

Normaal werd er margarine op het brood gesmeerd, maar we noemden dat nooit geen margarine maar "planta." Volgens mij was dat een merknaam van margarine. Er was op een gegeven moment een schandaal met die Planta. Veel mensen werden er ziek van. Ik geloof zelfs dat er een paar doden waren. Hierna verdween het merk uit de winkels.'

Melkboer

'Goej booter is nu roomboter die nu in verschillende soorten verkrijgbaar is in de supermarkt. Vroeger was dat een product voor de zuivelwinkel of melkboer. Zelf was ik een zoon van de melkboer en hebben Goej Booter, verkocht. Vooral onze zuiderburen kwamen massaal om Goej Booter, in de winkel van onze ouders Naard en Wies Jansen, waar nu Hof van Holland staat.

In de zomermaanden gingen we op zondag altijd om zes uur naar het melkmiske in Huijbergen, in de kerk. Buiten de boeren, waren ook de duivenmelkers aanwezig in de Heilige Mis. Daarna op de fiets naar huis, want de winkel ging weer om acht uur open. Zelf ging ik niet mee naar huis maar even langs het melkfabriek De Hoop in Huijbergen. Daar was Gabriel Lambrechts, bezig met het karne van de room voor roomboter. De eerste klonter met Goej Boter ging in de folie en was voor ons bestemd. Het was dan altijd groot feest in huize Jansen, lekker boterhammetje met Goej Booter en suiker. We konden er dan heel de zondagochtend weer tegenaan.' Tot zover het verhaal van ervaringsdeskundige Cees Jansen.

Margarine

'Goej booter betekent letterlijk: goede boter', zegt Peter Borremans. 'Roomboter, in tegenstelling tot margarine'. Hij heeft ook een aantal leuke uitdrukkingen met boter gevonden. Zoow mals as booter (erg mals). D'r ziet 'n aor ien de booter (er is iets flink mis). Zoow gèèl as booter (heel erg geil). Nouw edde de booter gefreete (nu krijg je de schuld). Meej oew koont ien de booter valle (het goed treffen, boffen). Meej de liefde is 't net as meej goeje booter; 't is wel lekker, mar d'r mot n'n botteram onder zitte (je moet geen geld tekortkomen). Da's booter aon de galg smèère (dat is vergeefse moeite). Me gooie de booter tege de zolder (we zullen eens flink gaan feesten). Ge zuld ier van de booter de gal ok nie krèège (het is hier maar karig bedeeld).

Broekevet

'Goeje booter emme wij al laank nimjeer ien uis. Jaore geleeje ojje wij da wel, mar dan aljeen bij speesjaole gebeurtenisse, zowas ’n kemunniefjeest of meej Kessemus. Op taofel wier dan ’n bakske meej mageriene en ’n bakske meej goeje booter gezet, d’r wiere dan wa krullekus ien de booter gemokt vur ’t ziecht, da zoog t’r altij wel gèèf uit, mot iek zegge. Ok wier de goeje booter gebrökt om vljees ien te braoje , want ’n goej stukske vljees ies goeie booter wèèrd, zeeje ze met de reclaame op de tillevisie. Oos moeder en oos vrouw deeje ok bij het bakke van ’n keek of ’n taort, altij goeje booter dur ’t djeeg dan smokte da beeter, zeeje ze. De kjeeres dák nouw nog goeje booter eet, ies as we ien in ’n ottelleke ziette, en dan bij ’t ontbijt, mar da kom nie diekkels vur. Waor dák ok ies iemand goeje booter laote gebruike eb was toen wij op ’n koers waore, waor da wij moesse koerse. Wij, munne maot en iekke, zôôte bij iemand bienne om oos eige te verkleeje en wij deeje ooze zjeem ien de koersbroek altij ien sméére meej uijerzalf, want aanders kun dóow eige dur rije en das nie lekker. Nouw kwam d’r nog ’n aandere kreur aon oos vraoge of da wij nie vur zijn ok nog uijjerzalf ojje. Iek zeg, neeje die gebruike wij nie mjeer, wij doen da teegeswoorig meej goeje booter, mar die ies bij oos nouw ok op. IJ gelwoofde da en gieng nor de wienkel om goeje booter en smèèrde daor zunne zjeem meej ien. Nou was ’t dieje dag wel 35 graode waarum, en ien de koers zooge wij ’t gebeure bij zijn, de goeje booter was dur de warremte zoo dun geworre dattie neeve z’n bjeene af drupte. Wij keeke um aon en moesse toch wel lache, hij kon ter nie meej lache en was bejoorluk kwaod op oos. Vleej week kwam iek um nor jaore wir ies teege op de fiets en riep teege um, aljeen mar goeje booter ij. En iek zoog aon zun gezicht dattie daor nog steeds nie meej kon lache. Mar iekke nog steeds wel.' U snapt wel dat dit verhaal komt uit de koker van Ad Borremans.

Kaol (het nieuwe woord)

Er zijn in ons dialect veel manieren om te zeggen, dat iemand kaal wordt of is. Hoewel niet al die manieren even vleiend zijn, ben ik toch benieuwd naar uw verhalen. Tot uiterlijk 4 augustus 2020 zijn ze van harte welkom: luysterburg01@ziggo.nl
Enne ... alvast bedankt!