Afbeelding

Bulleke

Algemeen

Steekebeezies (woord van vorige keer)

Yvonne Rijk wil eerst iets rechtzetten: 'Eerst een rectificatie op mijn vorig stukje over de "krieke". De vogels die ermee vandoor gingen waren geen kraaien maar spreeuwen.' Dat hadden we al wel gedacht, Yvonne.

Ze vervolgt: 'Dan het nieuwe woord "steekebeezies". Dit betekent kruisbessen. Wij zeiden echter geen "steekebeezies" maar "steekelbeezies". We hadden er verschillende bossen van in de tuin staan. Ik denk dat ik toch al wel een jaar of twaalf was eer ik wist dat het officieel "kruisbessen" waren. Maar we hadden nog meer "beezies": "brembeezies" oftewel bramen; "trolliebeeziekes" deze waren er in het wit en in het rood. In Zeeland, waar mijn man vandaan komt, noemen ze de witte soort: "wienbeiers". Daar zeggen ze tegen alle bessen "beiers", behalve de zwarte dat zijn "schoenlappers". Wij hadden het over "zwarte en blaauwe beezies".'

Beezies appe

Ook Ad Borremans heeft natuurlijk weer een mooi verhaal. 'Iek zouw zoow gauw nie weete wie atter nog steekebeezies ien zunne n’of et staon. Vroeger zoogde da vuul mjeer, mar toen ojje de mjeeste meesse ok mjeestal unne grwôôte n’of. Agge nouw op de waaref komt ziede mjeestal aljeen mar blommekes staon of zemme alles ien de stjeene liegge, da’s makkeluk om bijtouwe. Da da nie goed ies zoow vuul stjeene ien d’n of vur ’t réégewaoter op te vange, da woorde diekels vertelle, omda ’t dan nie ien de grond kan trekke. Mar trug nor de steekebeezies. Iek kan m’n eige ok nie vur de geest aole, da’k die vuul gêête eb. Ge kan ze nouw ok wel nog steeds kwoope ien de wienkel, mar dan motte vraoge nor kruisbesse, aanders weete ze da meschien nie agge om steekebeezies vraogt. Wel weet iek dagge ze ien twij kleure ziet, wiette of groene en rooije, mar of ze van smaok verschille da weet iek nie. Toen da wij jonk waore, weet iek da wij wel ies spellekes deeje meej die beezies. En da was dan meej ’n paor kammeraode. Wij vulde dan ’n tjeel meej waoter uit de puut, en daor gienge dan 10 wiette en 10 rooije beezies ien. Om de burt moesse we dan meej ooze kop ient waoter om zovuul moogeluk beezies te pakke meej oewe mond. De rooije waore dan twij punte weert en de wiette jeen punt. Ge moog dan twij kjeeres boove komme om assum táole. Mar ge moog de beezies nie op eete want die moesse trug ien de tjeel vur de volgende kandidaot. Wij vonne da ’n arstikke leuk spelleke toen. ’t Zouw nouw nie mjeer kunne ien deeze tijd van corona. Ge kunt ommes tog gin beezies appe op anderalve meeter afstaand of meej ’n mondkapke n’op.


Lokaal

Peter Borremans is in diverse woordenboeken en naslagwerken aan het snuffelen geweest en hij kwam tot de volgende resultaten.

Uit het boek Dialecten in het Zuidkwartier: Steekebeezies of steekelbizzies zijn kruisbessen.

Uit een Berregs woordenboek: Stekebeesje (steke vanwege scherpe dorens): kruisbes.

Uit een Halsters/Alters woordenboek: Kruisbes, stikkebezie. De struik heeft stikkels, stekels. Bij 't plukke van stikkebezies mot uitkijke, anders zitten oew hande vol mee schramme.

In Breda schrijven ze: Stekebeesjes (kruidoore): kruisbesseen. 'Gij ben d'ok unne nuttege', zeej oons Keej tege dieje gladjaonus. ''k Ad om snottebelle gevroge gad en g'et me stekebeesjes in m'n aande gedouwe.'

In Oud Gastel schrijven ze: Kruidores, letterlijk kruisdorens: kruisbessen.

In Rosmalen schrijven ze: Kroezele: kruisbessen.

In Loon op Zand schrijven ze: Krudoorns: kruisbessen, ook wel 'kroezels' genaamd.

In Wouw schrijven ze: Stikkebezie: kruisbessen.

Uit 'Brabants mooiste woord': Kroezels, knoezels, kneddorus, knotdorie, kneldorens, knuldorens: kruisbessen.

Het nieuwe woord

Ok wie zoow oud is as ikke, is wooit 'n klèèn kind gewiest. En de mjeeste meense zulle daor nog wel erinneringe n'aon emme. 't Was toen wel nogal aanders ammel as seegewooreg, ej. De meense adde n't nie al te brjeed. Stoefe kon nog nie lije, zumme mar zegge. En veul dienge die nouw normaol zèèn, waore toen 'n luukse die de mjeeste meense d'r èège nie konne perremeteere. A ge bevobbeld as klèènmanneke bluuj-de aon oew vienger, dan kreede daor gin plèèster aon, zoowas nouw, en zeeker gin mwooie gekleurde plèèster. Naaje, dan deej oew moeder daor 'n ... bulleke aon.

Weet u wat dit woord bulleke betekent? En kunt u daar een interessant verhaaltje bij vertellen? Dan is uw reactie van harte welkom tot uiterlijk 8 juli 2020 op het inmiddels bij u wel bekende adres: luysterburg01@ziggo.nl en u weet het: het mag in het Standaardnederlands, maar zeker ook in het dialect. Ik schrijf deze rubriek immers altijd namens de werkgroep Dialecten van Heemkundekring Het Zuidkwartier. Veel schrijfplezier en tot de volgende keer!