Errebeezie

Mastespelle (het vorige dialectwoord)

'Mastespelle zijn dennennaalden', zegt Peter Borremans, 'mastebwoom is dennenboom, mastepien is wortel van dennenboom en masteprop is denappel.' Als er een familie is, die weet wat mastespellen zijn, dan is het wel de familie Goris, zij hebben zich generaties lang bezig gehouden met het verzamelen van masteproppen en hier zitten de mastespellen aan vast', schrijft Kees Goris uit Hoogerheide, om er aan toe te voegen: 'Zie de video op mijn website www.gorisgenerations.com. Ik denk dat het dan allemaal wel duidelijk wordt wat er met mastespelle wordt bedoeld. De Nederlandse video, van "proppentrekken" op mijn website is van mindere kwaliteit, maar de Engelse versie is wel goed.' Kijken dus, beste lezers.

Duivemelleke

Ad Borremans heeft weer geput uit zijn persoonlijke verleden: 'Jan wad da gij schrijft da's ze vroeger mastespelle gebrökte as mies, da eb iek baaj ôôs thuis nwôôt nie gezien. Want as we daor d 'nof gienge omspaoje ojje wij altij mies genoeg uit de vaarekesbocht, die wier dan lêêg gereeje met de kruiwaoge en oover 't laond gebrôôke en wier d'nof twij stêêke diep omgespaojd. Mar waor dat iek de mastespelle wel vur gebrökte was baaj m'n hobby die iek jaore geleeje eb gad. En da was naomeluk duivemelleker. Want toen da'k gieng vrije ojje ze baoj schwôônouwers ok duive en dan rolde daor ok van eiges ien, dus kwââme dur baoj ôôs ok duive op de waaref, dur wier 'n duivekwôôi in mekaore getiemerd en 't melke kon begiene. Ik kreeg zoow van tefrente melkers wa duive om meej te begienne. En natuurlijk kreeg iek ok van iederjeen wijze lesse ôôver de beste menier van melleke en oe da'k de beste resultaote zouw kunne aole, da gieng dan ôôver op de nest speule of op wèêduwschap en nog mjeer van die mellekers technieke. Mar ok kreeg iek de wijze raod oe dagge de nestschôôtels ien mot djeele en vural wagge daor ien mot doen ien die schôôtels. Mar ut beste waore dus mastespelle of tabaksstêêle, aon die leste konde moeijlek aonkomme, en mastespelle was gin probleem, efkes nor 't bos en ge kon ze daor zoow raope. Da em iek ok gedaon un paor jaor ,maar toen bleek datter in mijn toch ginne goeije duivemelleker zôôt en em iek alles wir opgeruimd ok de mastespelle.'

Kraant

'Nen kesboom is tegesworig nen naoldboom. Mar nie ielke naoldboom is nen kesboom. Vor zover me wete zijn d'eeste kesbome in huis gezet in d'Elzas in 't begin van de 17e eeuw. Langzaomaon geraokte ze meer in zwang. De volgede eeuw ware ze zo algemeen in de mode geraokt, dad in 1775 d'n hertog van Weimar (Thüringen) 't gebruik d'rvan op z'n grondgebied verbooj. 't Koste teveul bome in z'n jachtbos? Mar 't gebruik waar in Europa toch nie te stoppe. En vedaog de dag worre die bomkes gekweekt om ze tege d'n kessemis te rooie en te verkope. Mar waorom nou dì soort bome om ze mee kessemis op te tuige? De fijnspar (Picea abies [(L.) H.Karst. (1881)] is n'n boom uit de dennefemilie (Pinaceae) waorvan de enkelvoudige spelle (=blaore) lank aon de takke blijve zitte en ok lank groen blijve. En die takke zitte dicht op mekaore. Dus nen geschikte boom vor kessemis. De masteboom (Grove den; Pinus sylvestris [L. (1753)]) is nie geschikt om as kesboom te diene. Dà ed o.a. te maoke mee z'n bouw: takke veul te wijd uit mekaore, dus te iel; gin gezicht. De masteboom is wel veul aongeplant. Hele Bosse zijn d'r mee tot stand gebrocht. Denk mar 's aon 't Mastbos bij Bredao deur Graaf Hendrik III van Nassau as kultuurbos aongeleed. En De Leeuw uit Altere dee dad in 't klein bij Ostrecht om mettertijd 't hout te kunne gebruiken om d'oves op Altere mee te stoke en zo buize te kunne bakke. En voor de mijnen in Limburg destijds aar de Staot ok 't een-en-ander geregeld. De afgevalle dubbele mastespelle in 'n bos vörme 'n strooisel dà langzaom kompesteert. Dà strooisel is ietske laoger dan neutraol, dus artstikke goed om te gebruiken as mis op nen blok land. Mar dà meug nie mir, want zo wor 't bos armer. Mastespelle wieren ok gebruikt om 's-morges de kachel mee aon te maoke. Mar die mensen are meestetije gin krant.' Tot zover de weer leuke geschiedenisles van Henk van Aert.

Het nieuwe woord

In Zwèèndrecht woonde 'n woomzeggertje van mèèn en da was 'n slim manneke. IJ was nog mar vier jaor, mar toch ad ie de jirste begiensele van 't leeze al gèèf onder de knie. Da kwaam vurral dur z'n oopa, die in 't Braobaanse Woogeraaje woonde. Daor moog ie gereegeld gaon loozjeere, wa t'ie netuurlek mar al te gèère deej. D'r was mar jin dienk vremd. Oopa protte plat Woosdrechs en da was jeel aanders as 't taoltje da zöllie vaoder en moeder sprooke. Die klèène kon oopa's d'n jeele dag bizzeg ouwe. Ellepe in de tuin. Ellepe meej de voogels voere in de vollejèère. Ellepe meej proppe zoeke n'in 't bos. En as oopa z'ne boek meej puuzels pakte, dan ad ie jillemaol z'ne slienger, want dan kon ie laote zien en woore oew goed ie al kon leeze. IJ wees de letters aon in oopa's boek. 'Dees is de oo van oopa. Dees is de tee van taante Sjan. Dees is de jee van oome Jan. En dees is de er van … errebeezie.' Denkt u de betekenis van het woord errebeezie te weten? Stuurt u uw antwoord uiterlijk 17 juli 2018 naar:
luysterburg01@ziggo.nl