Wat betekent 'Boeretuile'?

Hopelijk bent u inmiddels niet de tel kwijtgeraakt, beste lezer, want u heeft onlangs drie weken achter elkaar deze rubriek onder ogen gekregen. Nu pakken we ons gewone ritme weer op.

Schoofzak (het woord van de vorige keer)

Yvonne Rijk zegt hierover het volgende. 'Schoofzak of knapzak. Tegenwoordig zeggen ze lunchpakket. Zeg nou eerlijk, schoofzak klinkt toch veel leuker. Samen met zo'n blauwe "drienkesbuus." In de schoofzak zat meestal: Raauwam gesneeje van zo een drwoog ammeke. En soms botterammewurst of sesies. En heel af en toe een krip uitgebakke spek. En als zoetigheid achteraf: nen botteram mej reuzel en bruine suiker.' Nou, Yvonne, als ik dit lees zou ik onmiddellijk weer willen gaan schoven.

Peter Borremans doet natuurlijk ook weer een flinke duit in het zakje, of beter gezegd: in de schoofzak. 'Een schoofzak of stukkezak is een stoffen zak om de boterhammen in te bewaren. Een zak met een koordje of lint erin. Schofte is schaften, het werk onderbreken voor de maaltijd. Een schof of schoft is een deel van de werkdag tussen de pauzes, maar ook de rusttijd zelf wordt schof genoemd. Nor ’t schofte nog eeve schoove wil zeggen dat je na de maaltijd nog even rust voordat je weer aan het werk gaat. Iek eb ’r al ’n schof opziette betekent dat je er al een aantal uren arbeid op hebt zitten.'

Peter vertelt ook iets over zichzelf: 'Mijn boterhammen voor het werk doe ik in een trommel van kunststof. In verband met de coronacrisis hebben wij aangepaste pauzes. We eten in de kantine 1,5 meter uit elkaar en drinken krijgen we aangeboden.' Peter heeft, zoals gewoonlijk, nog veel dieper gezocht. Helaas hebben we voor al die wijsheid onvoldoende ruimte. Eén ding wil ik u echter niet onthouden. Peter heeft ontdekt, dat schoven niet alleen een werkwoord is, maar ook het meervoud van schoof. En daarover heeft hij een schitterende zeispreuk gevonden: Gin schoven uit de tas trekken, zee Van Treijen, eerst m'n oudste dochter.

Wat zouden we moeten beginnen zonder Ad Borremans? Hij heeft weer heel amusante jeugdherinneringen opgediept. Lees maar.

Meej de schoofzak gaon waareke da’s al laank geleeje bij mijn. Now mot iek wel zegge da wij tuis nwooit gin schoofzak zeeje , wij noemde da ooze stukkezak. T’is netuurluk wel ’t zellufde. Oos moeder mokte die stukkezakke zelf van ’n lapke stof da ze nog oj liege of van ’n ouw laoke of kussenslwoop. Wel ojje wij ammel ’n eige kleur van stukkezak. Oos vaoder oj die elleke dag nwoodig, attie gieng waareke op ’t steenfebriek van Kustermaas. En wij , ooze Sjak en ikke, aljeen mar ien de schoolvekaassies, as we gienge waareke ien de polder, bij d’n boer. Oos moeder deej dan s’morgus alle dreej die stukkezakke vulle meej botteramme. Mjeestal zoote dur altij wel un paor bij meej gebakke eijers en ’n paar meej kèès. Amme geluuk ojje zoot t’r soms ok nog ’n stuukske drwooge wörst bij. Om te drienke kreege we dan ’n fles teej meej en daar moesse we ’t meej doen. Soms gienge we waareke ien de polder en moesse dan meejrije met de boerekaar van de boer, ien oos geval was da bij Fotte van Vesjes. Die gieng dan meej z’n pèèrd en kaar op pad vur jeel d’n dag om peejkus te dunne of zoow. Wij gienge eigeluk liever meej de fiets nor de polder want dan konne we weg wanneer we zien ojje. Mar Fotte oj da wel dur, daorum moesse we meej zijn meejrije en moesse we wel jeel d’n dag blijve. Toen da’k laoter gieng waareke nor da’k van de LTS af was, kreeg iek van oos moeder ginne stukkezak meer meej. Want iek gieng ien Barrege waareke op ’n tiemmerfebriek en da zoog ‘r dan nie uit, zeej ze. Iek kreeg toen m’n botteramme vertaon meej ien ’n tupperware dwooske. Mar iek noemde ’t nog steeds munne stukkezak.

Het nieuwe woord

't Is me toch ammel wa d'ej, mit tieje keroonakriezus. Wa d'n woop ellende en wa d'n verdriet! Ge mot allemaol verekkes goed uitkèèke en vurzichteg zèèn en dan nog lwoopte kaans da ge ziek wordt. Mar ok a ge niks mekeert, dan is de ellende nie te ooverzien. Ge mot tuis blèève en dus zitte al 'n paor maonde meej oew partner en oew kinders op oew lip. Alle spellekes die ge nog kent van vroeger die edde al tig kjeere gedaon. Oew kinders verveele d'r èège te pletter. Oew man of vrouw, vriend of vriendin kan oe nie mir luchte n'of zien. Wa motte dan gaon doen, ej? Veul meense gaon dan wa mjeer as aanders in d're n'of of in de tuin waareke. Wa blommekes zaoie en wa plaantjes in de grond doen. Jeel mwooie plaante zèèn bevobbeld ... boeretuile.

Weet u wat voor bloemen dat zijn? En heeft u hieraan herinneringen? Denkt u door dit verhaaltje aan bloemen en tuinieren in het algemeen en wilt u ons hierover het nodige vertellen? Wat uw vader altijd in de voortuin zette of waar uw moeder altijd blij mee was? Uw verhalen zijn van harte welkom. Ze mogen geschreven zijn in het Standaardnederlands, maar zeker ook in het dialect. Als u zorgt dat ik uw reactie uiterlijk dinsdag 26 mei 2020 ontvang op het adres luysterburg01@ziggo.nl, dan maakt u de lezers en mij weer erg blij.