Afbeelding

Dialect: Reacties op miljeuj; nieuw woord soldaot

Algemeen

 Miljeuj (het woord van de vorige keer)

Yvonne Rijk schrijft: ‘Laatst hoorde ik iemand zeggen:” Die oudere mensen denken niet aan het milieu.” Over zo een uitspraak kan ik me behoorlijk kwaad maken.

Inderdaad, vroeger had men nog nooit gehoord van “plasticsoep” . Maar dat was ook niet nodig. Men gooide geen plastic in het water, om de doodeenvoudige reden dat er bijna geen plastic werd gebruikt. Nu zit bijvoorbeeld de koffie vacuüm verpakt. Vroeger “wiere de koffiebwoone ut nen grwooten bak geschept en ien un pepiere zakske me de klaant mej gegeeve.” Kwam “gen plestiek oan te pas.” Thuis werden de koffiebonen met een handmolentje gemalen. Dan werd er op de kachel of het gasstel in de fluitketel water gekookt. “sommige meese deeje de koffie dan ien een zakske da mej un ijzere rieng ien de koffiepot hieng en schonken doar het kookend waoter oep.” Wij waren voor die tijd al modern en hadden “nen perculator, waor we koffie mej zette.”Ik weet niet meer precies hoe het werkte, maar het pruttelde altijd en het rook heel lekker. In ieder geval kwam er “genne ellektriek oan te pas.”

Zo ook al die plastic flessen van nu.. Vroeger kwam de melkboer aan de deur, “jeel laank geleeje nog mej un perdje mej een kaar derachter.” De melk zat in glazen flessen, die we de volgende keer weer mee terug gaven. Niks geen afval.

“De kjleere wiere gemaokt as ze kepot waore en as ze te klein waore was er wer een broertje oef zusje oef buurmaske die ze dan wer kon draoge.”

Voor te wassen en de “schwoonmaok te doen” hadden we niet 1001 van die synthetische middelen. We hadden “un buus Vim en un stuuk suunliegt zjeep.” Dat was voldoende en het was echt niet vuil in huis.

“oep vekaansie gaon mej un vliegmesjien” dat konden we ons niet eens voorstellen. En “nen auto ooj aljeen den dokter en nog een paor nootaabelle.”

Er reden er zo weinig dat we er als kind een spelletje van maakten om de autonummers, die voorbij reden op te schrijven. “En mun schrieft was echt nie oep nen dag vol.”

Zo kan ik nog wel even doorgaan. O, wat zijn ze tegenwoordig toch “milieubewust.”

Uitstwoot

De vrolijke noot is weer afkomstig van Ad Borremans: ‘Da ’t nie goed gaot meej oos miljeuj woore we bekaant eleke dag wel, op de raddijo en op tilleviesie. Want ooze geljeerde meesse van jeel de wèèreld zootte bij mekaore ien Glasgow, om te praotte oover oew ’t zouw motte gebeure om oos miljeuj nog te kunne redde van d’n ondergaank. Want zoow aareg ist gesteld zgge sommugte mèèse, die altij en ooveral d’r iets van dinke te weete. Dagget nie goed gaot en da oos klimaot ant veraandere ies, da zien wij ok wel. Want vroeger konne we alle wienters gaon schetse op de Kooj of op de grwoote meir. Da’s best al vuul jaor geleeje, die strenge wienters meej vuul vurst en sneeuw, waor dagge dan weeke van kon geniette, of waor dagge ,agge d’r nie van iew, weeke oover kon klaoge. Mar of dagge daor zelluf iets aon kunt doen om ’t miljeuj te verbeetere, da dink iek wel. Zoow emme wij oos uis goed geiesoowleerd, wij emme de spouw volgespoote meej kurreltjes tempex, oes dak gerenoveerd meej diekke iesoowlaotie plaote, zoow dammen ie mjeer zoow art motte stooke meej ooze cevee, da schilt ok wir uitstwoot ien de lucht. Alle kleine bietjes ellepe of nie dan. Dan emme wij ok nog zonnepaneele geleed, da’s ok zuineger ien de strwoom en ooze portemenij, net zoow as die aondere maotreegel die wij gnoome emme, dus zoow as ze tiggewoorig zegge, ’n wien wien situwaotie. Waor da wij ok nog aon gedocht emme om de uitstwoot te vermiendere, ies aljeen mar bij dinke gebleeve, kan iek oow wel zegge. Want ’t plan was om vuural ien de wienter monde miender artsoep, bruine bjoone en spruite t’eete , want da gif ok vuul uitstwoot, mar da vonne wij toch te wijt gaon, omda wij da toch wel jeel lekker vienne. En dieje uitstwoot die wij daor van emme, ouwe dan wel bienesuis, en blaoze we die nie ien de buiteluucht mar ien oos eige miljeuj.

Het nieuwe woord

In mèène tèèd, en ok nog veul laoter, wiere de jonges van zeuvetien jaor gekeurd, want as ze lichaomelek en gjeestelek gezond waore dan moesse ze in mieletèère dienst. Meej aandere woorde: ze moesse soldaot worre. Alle manne en vrouwe die soldaot gewiest zèèn, beroeps of dienstplichteg, bewaore aon die tèèd veul erinneringe, slechte, mar vural goeje. Ik zèèn ‘s benuuwd welleke erinneringe ‘t woord soldaot bij jou oproept.

Uw reacties op het woord soldaot zijn tot en met dinsdag 30 november 2021 van harte welkom op het adres luysterburg01@ziggo.nl of op het postadres De Acacia 33, 4631 DB  Hoogerheide. Dat is ook het geval wanneer u zelf geen soldaat bent geweest. Tot volgende week!