Dialect: Ke(r)nèène 2

Peter Borremans:

Ke(r)nèène zijn konijnen. Het verkleinwoord is kenèntje.

’t Ies bij de kenèène n’af wordt gezegd als in een gezin het ene kind na het andere wordt geboren. De uitdrukking wordt ook in algemenere zin gebruikt om aan te geven dat een situatie absurd is.

Een Halsterse spreuk is: ’n kat of ’n kenijn in de pot, d’uleke proefd ’t verschil?

Vroeger woonde ik in de Raadhuisstraat, en daar stond vroeger een konijnenhok, met konijnen erin. Het konijn werd daarna door ome Janus geslacht en opgegeten. Het hok was van hout, met hooi of stro erin. Het was met gaas afgesloten. Ze konden eten en drinken. Ze aten keukenafval, wortels, bieten en koolbladeren. In de Onderstal waarin ik woon hebben mijn buren drie konijnen en mijn andere buurman heeft een zwarte poes. Die zwarte poes kwam aan de konijnen, dus er kwam op hun grondgebied een houten schutting. Bij ons hoefde de rijdende rechter niet te komen.

Dick Bruna heeft de boeken over Nijntje geschreven.'

Kenèène gakt

Van Ad Borremans bent u smakelijke verhalen gewend. Ook deze keer is het niet anders: 'Bij oos tuis was’t altij de gwoonte om meej Kersmus ’n lekker kenèèn op taofel te zette op jirste Kersdag. Mjeestal was da ’n kenèèn damme zelluf gekwikt ojje. D’r stienge bij oos tuis op de waaref tefrente kenèènekwooje. En dan wiere d’r ok nog wa kenèène verkocht zoow teege de fjeestdaoge, mar vur oos eige wier t’r netuurluk ’t schwoonste kenèèn apart gouwe, da kunde wel begrijpe. As ’t dan zoow ’n week vur Kersmus was, kwam Januswoom de kenèène slachte, die was daor arstieke goed ien, da was ok ’n slachter en da konde wel zien ok. Wij moesse aljeen mar de kenèène uit ’t kot aole en meej ’n endje out aachter d’r woore slaoge en dan aon zijn geeve. Die wiere dan aon d’r aachterpwootjes opgange ien de schuur, en Januswoom vilde dan die bjeesjes en snee ze ien mwooje stukke. De kenèènevelle brochte wij dan nor d’n ouwe Joosse ien de Wouwbaon of nor Poltje Soomers ien de Schaopedreef, en kreege daor dan ’n paor cente vur, vur ooze sporpot. Toen da Januswoom ooze kenèène nie mjeer kon slachtte, deej da oos oopa of Pietwoom, die konne da ok goed. Pietwoom doet da nouw nog as ’t nwoodig ies. Bij oos tuis kan da eigeluk niemand, iekke nie, en mijn broers ok nie, en oos vaoder kon da ok nie. IJ et da wel ies ’n paor kjeeres geprebeerd wur, mar da was aon zijn nie besteejd. Iek stieng d’r dan wel bij ien de schuur mar oe aart dattie z’n best ok deej, ij bakte d’r nieks van. Bij ’t ville wier t’r al bewoorluk gevloekt en viel ’t kenèèn gereegeld nor beneeje op de grond. En as dan op ’t lest da vel d’r toch af was moes tie ien stukke worre gesneeje, of zoow as oos vaoder ’t deej, gebrooke, da waore dan stukke waor ge nie aon kon zien of da nouw ’n pwoot was of wa’daanders. Soms leek ’t wel of dagget gaktballe waore. Ginne neene slachter kreeg da vur mekaore om kenèènegakt te maoke, mar oos vaoder wel en ’t was nog artsikke lekker ok, kan iek oew wel vertelle.'

Tonpraotje

Zelf heb ik ooit (namelijk in 1983) als Jakke van d'n Ouwe Tol voor het eerst een tonpraotje gehouden. Het ging over mij als dierenliefhebber en natuurlijk speelden konijnen daarin ook een belangrijke rol. Lees maar:

Van oons Woome n'Arie ad ik tweej kenèntjes gekreege. Oons vaoder timmerde daor 'n mwooi kot vur en ik zörregde goed vur die bjeesjes. Ze gruuide n'as kwool. Op 'n gegeeve memènt vroog ik aon oons vaoder: 'Kan ik daor nouw ok jonge kenèntjes meej kweeke?' IJ zeej: 'Ik zal 's kèèke n'or'. IJ pakte 'n kenèèn tusse z'n knieje en keek onder z'n stertje. IJ zeej: ''t Is 'n fwooi.' Ik zeg: 'Jao vaoder, da weet ik ok wel, want ik eb 'r niks vur oeve te betaole.' Mar 'n fwooi da bleek 'n vrouwkeskenèèn te zèèn. Oons vaoder aolde wa geld uit z'n portemenee, gaaf 't aon mèèn (da d'ad ie nouw nog nwoot nie gedaon!) en zeej: 'Gao t'r mar meej nor Pjeer Jochems, want die ed 'ne raajer, en lot 'r mar vur tweej kwartjes in doen.'

Ikke da kenèèn in 'n maand gedaon, 'ne baolzak d'r oover en ikke d'rmee oover straot nor Pjeere. Pjeer zette mèèn kenèèn bij zèène raajer. 'Vur tweej kwartjes?', zeej t'ie. 'Dan mot 'm d'r tweej kjeere n'af laote valle.' Mar ij bleef nie staon kèèke en toen em ik 'm stiekem d'r wel vèèf kjeere n'af laote valle.'

Zoow em ik nog jaore kenèène gekwikt. 't Waore jeel 't jaor mèèn kenèène, want ik moes ze voere en uitmisse en de kwooie inspuite meej pieteroolie teege de kenèèneziekte. Mar teege Kessemus dan waore n't injees oons vaoder z'n kenèène, want dan slachtte n'ie ze gaauw.'

Na al dat smullen van die konijnen de afgelopen weken gaan we volgende week weer gewoon ... waareke. Dat wil zeggen: we gaan verder genieten van de verhalen die u heeft ingeleverd over dit onderwerp. Tot volgende week!