Bomen met een kroontje in Zuid-West Brabant

HALSTEREN - REGIO - West-Brabant heeft al eeuwenlang een band met de Nederlandse Koninklijke familie. Maar wat merk je nu van “de Oranjes” als je door de regio wandelt of toert met fiets, motor of auto? Wij werden door omwonenden, bordjes en publicaties gewezen op enkele “Koninklijke Lindebomen”. Op pad dus maar!

Functie lindeboom in vroeger jaren

Al eeuwen worden lindebomen op centrale plaatsen in dorpen en steden geplant. De Germanen wijden de linde aan de “Freya” (Godin van de liefde, gezelligheid en vruchtbaarheid). Dit verklaart ook de locatie bij een woning (symbool van liefde, trouw en huiselijk geluk). In de tijd van keizer Karel de Grote hield de lindeboom de dondergod Donar met zijn bliksem en donder op afstand. Later werd rond de lindeboom recht gesproken. De “Gerechtslinde” werd soms benut om het doodvonnis uit te voeren door verhanging. Er werd rond deze centrale lindeboom ook gefeest. Vandaar de afbeelding van rond de linde dansende mensen op oude wandbordjes.

Wat kenmerkt de lindeboom? 

De linde is inheems, stelt weinig eisen aan de grond en is dus zowel op kleigrond als op zandgronden te planten. Kan flink oud en meer dan 30 meter hoog worden. De linde is een bloesemboom met veel nectar maar helaas ook een druiper vanwege bladluis. Parkerende automobilisten en bankzitters moeten dus even opletten van half juni tot half juli. De kroon van de boom heeft een piramidevorm. 

Koningslinde

In 1870 compenseerde koning Willem III de linde kwekers in de Betuwe nadat zij door een overstroming hun moederbomen verloren hadden zien gaan. Hij schonk hen nieuwe moeder linden oftewel “Moerbomen”. Vandaar de benaming “Koningslinde”.

Oranjebomen

Een belangrijke levensgebeurtenis binnen het huis Oranje-Nassau (zoals geboorte van een koningskind, troonsbestijging, memorabele verjaardag of jubileum) is voor bestuurders en Oranjeverenigingen altijd een passend moment geweest voor een blijk van genegenheid voor en verbondenheid met de Koninklijke familie.

Ook in onze regio is daar in het verleden invulling aan gegeven door het planten van een Oranjeboom, Koningsboom of Kroningslinde. Dat was bijna altijd een Hollandse linde (een cultivar van de Krimlinde). Tegenwoordig is de Koningslinde een boom met de wetenschappelijke benaming “Tilia x Europaea”.

Koninklijke bomen en plantjaar

Wilhelmina Linde: ter gelegenheid van haar troonsbestijging 6-9-1898. 

Juliana Linde: ter gelegenheid van haar geboorte in 1909. 

Juliana Linde: ter gelegenheid van haar huwelijk met Bernhard van Lippe-Biesterfeld in 1937.

Juliana Linde: ter gelegenheid van haar troonsbestijging op 6-9-1948.

Beatrix Linde: ter gelegenheid van haar troonsbestijging op 30-4-1980.

Beatrix Linde: ter gelegenheid van haar 50e verjaardag in 1988.

Catharina-Amalia Linde: ter gelegenheid van haar geboorte op 7-12-2003.

Willem-Alexander linde: ter gelegenheid van de troonsbestijging op 30.4.2013. Er zijn toen in alle 408 Nederlandse gemeenten lindes geplant!

Waar vinden we Koningsbomen?

In Bergen op Zoom. Oudere Bergenaren zullen direct denken aan Hotel d’Oranjeboom in de Wouwsestraat. Op de gemeentelijke site wordt alleen gesproken over waardevolle bomen en herdenkingsbomen zonder verdere info over Koningsbomen. Dus nemen we contact op met de gemeentelijke ambtenaar belast met de groenvoorziening. We ontvangen een gedetailleerd overzicht. Op het Bolwerk-Zuid staat ter hoogte van huisnummer 4 een Koningslinde ter gelegenheid van de inhuldiging van koning Willem-Alexander d.d. 30 april 2013. De boom is sinds 2019 omgeven door een hekwerk van Cortenstaal (een geschenk van de Kiwanis Club Bergen op Zoom die toen hun 40 jarig bestaan vierden). 

In het centrum van Halsteren op het Mastboomplein staan de “Bernhard en Juliana beuken”. Deze zijn geplant ter gelegenheid van het huwelijk van de prinses en prins op 7 januari 1937. De bomen zijn herkenbaar aan de sierlijke letter J en B op de begeleidende bordjes. Tevens is daar de Koningslinde geplant ter gelegenheid van de inhuldiging van koning Willem Alexander op 30 april 2013. 

In Lepelstraat staat tegenover Kerkstraat 28 sinds 30 april 2013 een Koningslinde ter gelegenheid van de inhuldiging van koning Willem Alexander. 

In Steenbergen staan drie Koningsbomen. Twee bomen, beide omgeven met een felgroen metalen hekwerk, vinden we in het stadspark op de Zuidwal. Bordjes ontbreken. De derde koningsboom staat binnen een vierkant zwart hekwerk langs het voetpad naar het gemeentehuis. Ook hier ontbreekt elke vorm van informatie over het waarom (ter gelegenheid van) en wanneer (plantjaar) van de boom.

In Dinteloord staat op de Molendijk een Wilhelminaboom, geplant in 1923 ter gelegenheid van haar 25 jarig ambtsjubileum. Daarmee is dit de oudste Koningsboom die wij aantroffen. 

Afsluitend

Een rondje langs alle koningslindes in de regio was beslist de moeite waard. Enkele zaken vielen op. De informatiebordjes zijn herhaaldelijk onleesbaar of zelfs verdwenen. Sommige plant locaties waren hondenuitlaatzones. De koninklijke boom werd omringd door grote hoeveelheden drollen of gestort afval. De betreffende gemeenten zijn hierover geïnformeerd. Alle bomen zijn gefotografeerd in maart 2023.

Bronnen: 

Landelijk register Bomenstichting; Gemeente Bergen op Zoom, Gemeente Steenbergen.