Dialect: Reacties op Schrèève

20-11-2022 Algemeen

Ad Borremans had aanvankelijk op school hetzelfde probleem als Yvonne Rijk. Hij was en is nog steeds linkshandig. Gelukkig voor hem waren de inzichten bij het onderwijs inmiddels een beetje veranderd:

Lienksaandeg

Toen da’k op school moes ljeere schrèève kwaame ze d’r aachter da’k meej mun lienksaand bezzig waor. Da zoog ter vur ooze juffrouw Daolmaas onaandig uit, zeej ze. Mar iek kon nie aanders, want meej mun rechs aand bakte iek er jeelemaol nieks van. Geluukeg vur mijn, moogde toen ok al lienks schrèève en wier da nie afgeljeerd, net as vroeger, want toen moeste meej oow rechsaand aon de gang. Dus nouw ies ’t min of mjeer normaol datter iemand lienks schrèèft. Ge motter ‘r mar ies op lette agge tilleviezie kekt, oevuul mèèsse, en dan vural van die wooge manne of vrouwe, datter metter lienkse klauw schrèève. En ad iek da zien dan voel iek m’n eige ok wel bietje sliem, want stiekum woor iek ok bij die groep van die lienksaandegge. Mar om nouw te zegge dat iek nouw nog vuul schrèèf, mot iek zegge dat da best wel meejvalt. Net as vuul mèèsse doen iek ok wel meej aon ’t eppe op munne tillefoon., en ok waor dagge vroeger ’n kortje stuurde meej ’n verjaordag, stuurde nouw ok ’n epke meej de beste weense. Aljeen meej de feestdaoge stuure wij nog wel ’n met de aand geschrèève kaorte, om ze prettige kerstdaoge en ’n goej nuuwjaor te weense. En vur de rest schrèèf iek nie zoow vuul mjeer, aljeen vur deez stuukske ien de kraont, netuurlek wel. Om de vjeertien daoge klim iek ien de pen en prebeer dan ’n aantwoord te geeve op de vraog van Janne op ’n bepaold woord. Da stuukske schrijf iek dan op pepier meej ’n balpen, en oos vrouw doe ta dan uittieppe op de kompjoeter, want iek zelluf zen daor jeelemaol nie aandig ien. Mar iek vien ’t wel knap da oos vrouw mijn aandschrieft kan leeze, want iek schrèèf nouw nie mjeer zoow schwoon as vroeger op school, ’t lekt nouw mjeer op ’n aandschrieft van ’n dokter.

Woordenboek

Peter Borremans begint zijn bijdrage met een uitspraak over Hendrik Conscience: Hij leerde zijn volk lezen en schrijven. Inderdaad Peter, want welke Belg heeft nou niet De Leeuw van Vlaanderen gelezen?!

Daarna beklaagt Peter zich, omdat het woord van deze keer, Schrèève, weer eens niet in het woordenboek van Heemkundekring Het Zuidkwartier staat. ‘Ik hoop dat z’n vrouwke tegen hem weer eens zegt: ‘Breng eens een nieuwe woordenlijst uit.’ Nou Peter, ik ben bang dat zoiets niet gauw meer zal gebeuren, althans niet op papier. Het uitbrengen van een boek is tegenwoordig een kostelijke zaak.

Het woord schrijven heeft meerdere betekenissen: 1. Met potlood, pen, tikmachine enz. letters bijeen zetten. 2. Boeken, verhandelingen e.d. samenstellen. 3. Een schriftelijk bericht zenden of schriftelijk om iets verzoeken.

In een Bargoes woordenboek heeft Peter een smeuïge spreuk gevonden: Schrijf ‘t maar op je buik, veelal met de uitbreiding: ‘t potlood zit toch bij de hand, en dan wordt het nog verder aangevuld met: dan kun je ‘t met je hemd uitvegen. Dit geheel betekent: Boek dat maar als een verliespost, daar kun je naar fluiten.

In het Bergse voorleesboek Retteketet kwam Peter de volgende twee zinnen tegen:

As de rekenles afgelòòpe n’is, mag Fien metter nuuwe gouwe pen in d’r schrijfschrifje schrijve.

Suus en Guus: Meschient moes d’r mar ‘n boek over gaan schrijve.

Uit het Halsters woordenboek verneemt Peter dat een schrijverke een waterkevertje is. Zo komt hij natuurlijk vanzelf uit bij het overbekende gedicht van Guido Gezelle, dat begint met: 

O krinklende winklende waterding, 

Met ‘t zwarte kabotseken aan, 

Wat zien ik toch geren uw kopke flink 

Al schrijven op ‘t waterken gaan.

Schrijven

Peter schrijft zijn bijdragen altijd in blokletters, want zo schrijft hij beter dan in schoonschrift, vindt hij.

‘Op de lagere school in de Nieuweweg leerde wijlen meneer De Keyzer in de eerste kla ons schrijven, met een kroontjespen en met inkt. Op schrijfpapier, letters tussen de lijntjes schrijven. Hoe hij dat met ons voor elkaar kreeg, weet ik al niet meer.

Meneer Luysterburg leerde ons netjes schrijven.

Meneer Van Loenhout wilde niet hebben dat je fouten doorstreepte.

Of je toen al met een vulpen of met een balpen schreef weet ik ook al niet meer.

Bij het afscheid van de lagere school kreeg je een getuigschrift en een vulpen.

In het voortgezet onderwijs schreef je met een balpen. Dat met een balpen schrijven is gebleven.

Tot volgende week!