Dialect: Sezoene
AlgemeenIn zijn ‘begeleidend schrijven’ heeft Ad Borremans het eerst even over iets anders:
Goeiemiddag Jan
Hier ben ik weer na onze fijne vakantie die wij hebben gehad in Griekenland. Maar aan alles komt een einde en we gaan weer door met ons gewone leventje.
Ik zag in de mail dat het Brabants Boekske ook weer doorgaat gelukkig. Alleen ben ik wel benieuwd wie jou gaat assisteren bij de redactie want het lijkt me wel een behoorlijk karwei om de kar te trekken. Nou ben jij natuurlijk al wel gepokt en gemazeld in dit gebeuren en ik heb er dan ook alle vertrouwen in dat dit gaat goedkomen. En natuurlijk ben ik ook al aan het nadenken over het verhaal dat ik weer wil gaan schrijven voor het Boekske.
Groeten Ad
Beste Ad,
Op 6 maart 2022 heb ik in Lith al aangegeven dat ik doorga met het Brabants boekske. Dat gaat ook vast en zeker goedkomen. Ik heb ook een uitstekende mede-redacteur gevonden in Oost-Brabant, maar die heeft hier pas volgend jaar tijd genoeg voor. Voorlopig zal ik het dus een keer alleen moeten doen, tenzij iemand zich alsnog meldt.
Fijn dat je weer meedoet. Dat geldt trouwens voor iedereen die een verhaal of gedicht in zijn/haar eigen Brabantse dialect wil schrijven. Het thema dit jaar is: ‘k Zal oe vertelle wie ik ben.
Maar het gaat nu natuurlijk over de bijdrage van Ad voor deze keer:
Artsoep
Alle sezoene van ’t jaor emme wel iets wor dagge elleke kjeer wir nor uitkekt, iekke temienste wel. Pak nouw ient vurjaor, ast zoow wijt ies, as de lente d’r aonkomt. Dan ziede alles ien de netuur wir uitlwoope, de blommekes, de bwoome, alles kom wir tot leeve en da vin iek schwoon om te zien. De meesse worre dan ok wir aanders en zen dan, nor de wienter, wir toow aon ’t vurjaor. En as dan de lente vurbaaj ies en de zoomer z’n eige langzaom aonkondigt, dan wor ‘t allemaol wir aanders. Alles staot dan wir ien bluuj en wor ’t ok wir tijd om alles buite te zette, zoow as de tuinsets, en de barbekuuw, om ast goej weer ies lekker buite te kunne ziette ient zonneke. Ok iest dan tijd om de vekaasie vur te berije en lekker weg te gaon ien eige laand of nor ’t buitelaand. Mar ast dan wir zoow wijt ies as de vekaasies vurbaaj zen, ist alwir auwguustus en gaon we langzaom ’t norjaor wir ien. Wij zegge ’t ok wel teege mekaore, wa gaoget ammel aart, de tijd vliegt vurbaaj. Ien ’t norjaor kunde nog wel wa schwoone daoge emme om buite te ziette, aljeen iest al vroeg donker en koel ’t aart af saoves. Dan wor ’t wir tijd om alles op te ruime buite, en kunne de tuinsets en barbekuuw wir veilig opgeborge worre vur ’t wienterseizoen. De baomes vien iek zelf ’t mjeest verveelend sezoen van ’t jaor, daor kunde nie zoow vuul meej. Alles wor wir opnuuw kaol en graauw, de netuur gift dan ok nog weinig kleur van blommekes en zoow. Mar as dan de wienter komt, da vin iek dan wir wel schwoon. De fjeestdaoge komme d’r dan ok wir aon en ok ’t lekkere eette, waor d’ak van ou. Want wa dinkte van ’n lekker börd artsoep, ast buite koud ies. Akker aon dink lwoopt ’t waoter al ien munne mond en proef ik de smaok al, artsoep meej varrekespwoote of aander vlees d’r ien. Was’t al vast mar wir zoow wijt, kan bekaant nie waachte.
Peter Borremans wilde eerst wel even kwijt dat hij mij had gezien: ‘Toen ik woensdag 12 oktober 2022 naar de Primera ging, om de nieuwe Halsterse Krant & Zuidwestkrant, en om het nieuwe woord, toen stond op het trottoir d’n dieje met zijn 200 afleveringen in de krant, op de hoek Onderstal / Raadhuisstraat, samen met z’n vrouwke en nog een vrouwke te buurten.’
En hij vervolgt: ‘In de krant las ik het woord Sezoene, wat seizoenen betekent. Het dialectwoord sezoene komt niet in het dialectboek van het Zuidkwartier voor, niet in het Bergs woordenboek en ook niet in het Halsters woordenboek.’ Ja, dan lijkt het erop dat Peter deze week een probleem heeft. Niets is echter minder waar, want hij heeft maar liefst zeven velletjes papier aangeleverd, vol wetenswaardigheden over seizoenen en jaargetijden. Zoals gewoonlijk plukken we hieruit de interessantste ‘krenten’.
Zo is hij bijvoorbeeld in het Bergs woordenboek wel het woord Bamis tegengekomen. Dit is de mis voor St.-Bavo, op 1 oktober. Later heeft dit woord de betekenis gekregen: herfst, najaar. Op 1 oktober is het namelijk ook al vaak miezerig, regenachtig, waaierig weer, herfstweer dus. Net als in de rest van de herfst.
In dit verband is ook interessant het woord Bamiskatje. Het is een mager, klein poesje, dat in de herfst is geboren. Vaak wordt het aanhouden van zo’n diertje ontraden. Met hetzelfde woord wordt ook een klein, mager meisje aangeduid.
Tot volgende week!