Dialect: verhalen over ‘Wienkel(e)’
AlgemeenAd Borremans doet bij zijn verhaaltje meestal een soort van ‘begeleidend schrijven’. Zo ook deze keer:
Goeiemiddag Jan
Op deze dinsdag maar weer een bijdrage proberen te schrijven voor het onderwerp wienkele. Als ik jouw uitleg lees dan zitten wij wel op de zelfde lijn volgens mij, het is absoluut ook niet mijn hobby.
Maar ik probeer het toch altijd maar zo aangenaam mogelijk te maken op zo een winkeldag en ik moet zeggen dat dat toch goed lukt. De enige voorwaarde is natuurlijk wel dat het weer moet meewerken.
Groeten Ad
En hier is dan weer zijn verhaal:
Vlaoj
Wienkele da’s ok jin van de grwootte obbies van oos vrouw, net as nor de mart gaon of nor ’n rommelmart ien de burt. Wanjeer wij zoo wies ’n paor daoge weg gaon nor ’n otelleke, kijke wij dan ok altij of datter ien de burt toevallig ’n mart ies, waor damme nor toow kunne gaon en ok of ter ok wa te wienkele valt. Iek gaon dan ok wel meej mar dan zoek iek jirst nor ’n terraske, waor da’k m’n eige kan weg zette om op oos vrouw te wachtte, as zij dieje mart of de wienkels afgaot. ’t Mot wel ’n terraske zijn waor wa te zien ies netuurluk, want iek mot wel mèèsse kunne kijke, da vin iek wel ’n schwoon tijdverdrijf. ’N paor monde geleeje zootte wij ien Liemburg, want daor draajde dieje muziekul van ’n dagboek van ’n erdersond, wa trouwes wel schwoon was om daor bij te zijn, we emme d’r alle twij van aarug genoote. Mar ok daor ojje wij mar ’n otelleke bij geboekt ien de burt van Maostriecht. En d’n aandere dag nog efkes de stad ien gewiest, daor dur de wienkelstraotte gelwoope en toevalleg was ’t daor ok mart. En oos vrouw wou daor geere oover enne kuijere,. Vur m’n eige oj iek al gauw ’n goej teraske gezien waor da nog plak was en eb m’n eige daor weggezet, iek zoot jiste klas want meej ziecht op alle meesse die oover de mart liepe te parredeere. Oos vrouw et daor op d’r gemak kunne marte terwijl iek zoot te geniete van de meesse en munne kappiesjieno meej ’n stukse vlaoj. Toen da oos vrouw uitgekeeke was kwam ze d’r ok bij ziette. Gelukkeg was d’n ober net weg meej m’n leeg kommeke en börtje. Oos vrouw oj ok wel zien in ’n bakske kappiesjino, dus iek riep d’n ober en bestelde nog twij bakskes ,en vroeg of dasse mischien zien oj ien ’n stukske vlaoj, en da oj ze zeker wel. Mar iek oj nie gezeed da’k al er jin op oj, en bestelde gwoon twij stukke vlaoj meej slagrwoom. Jao zoow kunde wienkele of marte toch ok wel leuk maoke volgus mijn.
Peter Borremans is voor ons weer in de boeken gedoken:
Wienkel(e) betekent winkel(en). Maar het woord winkel heeft verschillende betekenissen: 1. hoek; 2. een gebouw of ruimte waar men artikelen kan kopen; 3. een werkplaats; 4. in samenstellingen: instelling die kosteloos inlichtingen of hulp verstrekt. Winkelen betekent: winkels bezoeken en daar spullen kopen.
Het woord ‘winkel’ vormt voor Peter tevens een uitnodiging om het een en ander over zichzelf te vertellen:
‘Wijlen mijn ouders hadden vroeger in Hoogerheide, in de Raadhuisstraat, een schoenenwinkel. Dus ik kom uit een middenstandsgezin. Naast schoenen verkochten ze ook andere artikelen. M.a.w. ik ben ermee opgegroeid.
Vroeger ging ik met wijlen mijn ouders mee naar schoenenbeurzen in Utrecht. Nadien sloten ze zich aan bij een inkooporganisatie. Er kwamen vertegenwoordigers langs en niet te vergeten de klanten, waarvan wij het moesten hebben. De schoenenwinkel bestaat nog steeds.
Over zijn eigen handelen zegt Peter: Ik doe zo zelfstandig mogelijk mijn boodschappen, maar voor dure spullen gaat mijn broer mee. En omdat ik Peter wel eens tegenkom tijdens dat boodschappen doen, eindigt hij met mij als ‘den dieje die samen met zijn vrouw boodschappen gaat doen’.
In het Halsters Woordenboek vond Peter de vermelding: ‘t Gros van de wienkels op Altere en in de Straot zijn d’r niemir. Ook vond hij er een mooie zeispreuk: Wie de schoene past, die mot ze ok mar kope, zee Merie, en ze aar ‘n schoenewienkel. Overigens heeft hij bij mij ook een citaat gevonden: Ad oons vrouw naor Baarege wult, dan zeg ze da ze naor de stad gaot. De wienkels op Woogeraaje, die staon op ‘t dörrep.
In De Brabantse Spreekwoorden vond Peter ook het een en ander:
Daor zitten de hennen met d’r gat naar de winkel (Vroeger werden uit zuinigheid vaak de eieren geruild tegen andere artikelen in plaats van ze zelf op te eten). Elke winkel is nog geen snoepwinkel (Dit wordt door vrouwen gezegd tegen al te opdringerige mannen). In nieuwe winkels maant men geen oude schulden (Wat voorbij is is voorbij). En tot slot: Wij zijn nog familie: onze grootmoeders hebben in een en denzelfden winkel snuf gekocht.
Een grapje uit Streek & Taal Oost-Brabant: ‘n Vrouw van wel 250 pond zin in ‘n kleerewinkel: ‘Ik zò gèire unne jumper zien die men paaste.’
‘Ikken ok’, flapte ‘t winkelmèidje d’r uit.
Tot volgende week!