Kiske
Vastelaovend (woord van vorige keer)
Bij dit onderwerp hoort natuurlijk een vermakelijk verhaal om mee te beginnen. Het is afkomstig van Yvonne Rijk. 'Mijn tante "Dien van Noarte", welbekend in Ostrecht, had vroeger een winkel. Op de ene etalage stond: "drogisterijartikelen" en op de andere etalage: "galanterieën". Ik vond dat laatste altijd zo een deftig woord. Onder die galanterieën vielen ook de "vastelaovendspulle".
Met "vastelaovend" had ze een touw gespannen van de ene muur van de winkel naar de andere muur. Aan dat touw hingen zeker wel 50 "mombakkese" (maskers). Verder was er in de "vastelaovendtijd" een hoek ingericht waar tientallen papieren hoedjes lagen. Puntmutsjes, hoedjes met een veer erop enz. Allemaal "mej un elastiekske vur oonder oew kien." Jaren later kwamen er ook van die vilten hoedjes bij. Maar die waren veel duurder. Ik geloof dat die papieren hoedjes in die tijd iets van 30 of 35 cent kostten. De "mombakkesse" waren wat duurder.
Met "vastelaovend" was de winkel 's avonds open. Voordat de "vastelaovendvierders" het café ingingen kwamen ze eerst in de winkel langs "vur un oeike en sewijle un mombakkes". Ik mocht dan altijd meehelpen, dat vond ik als kind geweldig.
Soms ging "ut stiekske" in de loop van de avond kapot en kwamen ze weer terug om "un nuw oeike". Ik herinner me nog dat, toen ik zo een jaar of 14 was, ik weer in de winkel stond met "vastelaovend" en steeds dezelfde klant terugkeerde. Tot mijn tante op een gegeven moment zei: "den dieje zun oeike gao wel diekwels kapot, volgens mijn komt ie nie vur een oeike mar veur jou." Het viel inderdaad op dat hij iedere keer wel heel lang moest zoeken "nor un gepast oeike."
De dag na "vastelaovend" was tante er weer goed mee, want dan kwamen sommige klanten van "den aovend teveure" weer terug om "Wiete Kruis pwooiers tege de koppijn."
Draoj kop
Natuurlijk heeft ook Ad Borremans weer een prachtig verhaal: 'Nouw da’k dees stukske ziet te schrijve, ziette we nog miedde ien de karnevalstijd feiteluk. Normaol gesprooke zoow ’t vandaog op desdag, d’n optocht zijn ien Ostrecht en Baarege, en giestere op Woogeraoje. Mar alles ies aanders dan aanders meej ta verrekte vierus. Dus gaon mijn gedachte trug nor vroeger. En dan dink iek aon de tijd da’k bij de Bokkerijers zoot ien de bouwkluub. Da’s al wel ’n njeele tijd geleeje, zoow ’n vjeertug jaor, en die bouwkluup ies t’r nog steeds, en bouwe elleke kjeer wir kaaj schwoone waoges. Da jaor waor iek aon dink, bouwde wij de waoge ien de loods bij Fiekkes van Taokese aon de Koojweg. En we zouwe vur d’n jirste kjeer ’n waoge bouwe meej beweeging dur op, die aongedreeve wier meej de wiele van de waoge. Wij ojje ’n grwoote pop gemokt en dieje kop moes dan rond gaon draaje meej ’n meeganiek van laogers en stange. Ooze opper meeganieker Fotte Snoejers oj da bedocht en da moes lukke zeettie. En ’t wearekte ok nog, na vuul sleutel- en laswaarek. Wij ojje ’t getest op de waaref bij Fiekkese op optochtsnelheid en da gieng arstiekke mooj. Mar toen da wij nor Uibaarege reeje vur d’n optocht op zondag, gieng ’t al gauw verkjeerd. We waore nog mar net de waaref af en de traktor goof wa gas en dieje kop begon taard te draoje en goof de gjeest. Ien Uibaarege emme we dieje kop nog wel aon ’t draoje gekreege, uiteindelijk net vur d’n optocht en emme daornor nie mjeer arder gereeje dan nwoodig was om ooze kop te spaore vur de optochte van Woogeraaje en Ostrecht. We ojje um zoow gemokt da we da meeganiesme uit konne zette. En zoow as da meej karnaval gaot word daor ok ’n steevug pilske gedronke en soms te vuul, weet iek wel, want ak dan tuiskwam en iek gieng nor bed, oj iek ok wel ies last van ’n draojende kop. Agge dan ouw wooge diecht deej draojde dur van alles rond, aljeen da konde nie uitzette, dieje draojkop.
Het nieuwe woord
Ge zul wel weete, da Kiske 't verklèènwoord is van Kees. Mar nouw kwaam ik vandeweek, toen ik meej oons vrouw bodschappe deej, 'n stel teege en die ieuwe mèèn aon mitte vraog: 'Jan, kende gij de uitdrukkieng 'Ge gao toch gin kiskes op'ange zeeker aj?''. Daor moes ik oover nordenke. Tot oons vrouw iets te binne schoot. 'D'r was op Woogeraaje vroeger 'n tenjeelspulder, 'n kemiek, en die noemde ze Kiske Kemeedie.' Jao, da was waor, as klèèn kiend eb ik die nog gekend. Volleges mèèn jeette n'ie èègelek Kees Oosterbos en woonde n'ie op 't Zaandfort.
Heeft u Kiske Kemeedie nog gekend, in het echt of van verhalen? En denkt u dat die uitdrukking op hem is gebaseerd? Of heeft u een totaal andere verklaring? Wilt u misschien iets vertellen over toneelspelen?
Stuur uw reactie uiterlijk dinsdag 2 maart 2021 naar luysterburg01@ziggo.nl en help me zo deze vraag te beantwoorden. Tot volgende week!