Een duizendpoot op leeftijd: Frans Nefs
BERGEN OP ZOOM/HALSTEREN - Frans Nefs (85) is al heel zijn leven een veelzijdig en vaak gelauwerd kunstenaar: zowel op muzikaal als op dialectgebied heeft hij grote verdiensten. Maar liefst drie nominaties en een eervolle vermelding sleepte hij in de wacht bij de schrijfwedstrijd voor de Brabantse Dialectpenning in Lieshout.
In 2010 ontving hij met zijn muziekgroep De Glacis de prestigieuze Ad de Laatprijs. In 2017 mocht hij in Lith de Willem Ivenprijs in ontvangst nemen voor zijn verhaal Goej kwaod straf z’neige. Het jaar daarna werd hem de tweede prijs toebedeeld. In Bergen op Zoom ontving hij van Dialectgenootschap de Berregse Kamer een prachtige oorkonde vanwege zijn grote verdiensten voor de Brabantse dialecten.
Frans publiceerde vele dialectverhalen en -gedichten. Hij vervult een belangrijke rol bij Heemkundekring Halchert en is als zodanig de grondlegger van het Alters en Straats Dialectcafé, dat later wegens groot succes uitgroeide tot het West-Brabants Dialectcafé. De laatste jaren houdt hij zich voornamelijk bezig met het volledig in eigen beheer produceren van kleine boekjes over zijn favoriete Alterse onderwerpen, zoals de voetbalvereniging, de molen, de terrasjes, een schaatswedstrijd in 1946 en dergelijke.
Frans heeft ook een paar gouden handjes. Als leraar op de Levensschool vervaardigde hij samen met zijn leerlingen zo’n vier- à vijfhonderd muziekinstrumenten, waar diverse muziekgezelschappen (Smidje Verholen bijvoorbeeld) nog steeds dankbaar gebruik van maken.
Phil
Een waarlijk hoogtepunt heeft Frans Nefs nu bereikt met zijn boek Phil. Frans is in hart en ziel Halsterenaar, ook al woont hij inmiddels al meer dan vijftig jaar in Bergen op Zoom. De dialecten van Halsteren en Bergen op Zoom zijn erg verschillend van elkaar. Ook hun spellingregels verschillen enorm. Toch heeft Frans het nu voor elkaar gekregen om een prachtige roman te schrijven in het Berregs dialect.
De structuur van het boek is typisch voor Frans Nefs. In het eerste deel laat hij de lezer kennismaken met levesbeschrijver Jan Trewéél, die op vrij hoge leeftijd een vrouw ontmoet die een zeer bewogen leven achter de rug heeft. Phil, de hoofdpersoon, is een echte Berregse en vertelt haar hele verhaal in haar dialect. Jan Trewéél schrijft het op en leest het bij de volgende ontmoeting aan haar voor. Wanneer hij zelf tussendoor even iets vertelt, gebeurt dit in het Standaardnederlands.
Hoewel het boek een aantal zware onderwerpen behandelt (homoseksualiteit en uit de kast komen, een dodelijk ongeluk, drankverslaving, liederlijk gedrag, leven als weduwe), is het geheel luchtig en optimistisch van toon.
Dialect
Het kan niet anders of Frans moet jarenlang met dit boek bezig zijn geweest. Het 240 pagina's tellende werk wemelt namelijk van de typisch Berregse uitdrukkingen. Ge wul nie wete n'oe gròòtseg da'k was; ze was 'r altijd bij atter wa d'opdee; schee t'r uit metta g'akkenaai; ze zat bij ons g'ouwe n'en gesloge zogezeed; ik sloog aan 't brulle n'as 'n klein kind; genogt is genogt; m'n eerste gèève dil (fiets); me stonne van ons eige te kijke damme n'allebei zo defteg gonge prate. Ongeveer het hele Berregse spreekwoorden-, gezegdes- en uitdrukkingenboek Ge ken komme, de matte legge is terug te vinden in het taalgebruik van Phil. Daarbij werd Frans overigens danig geholpen door Els Bastiaanse-Ditmer.
Bovendien worden in het boek tientallen locaties genoemd die bij de wat oudere Bergenaren warme herinneringen oproepen. De Ponderosa, de Koepelstraat, de Bouters'em, V&D, d'Olland, de bogerd van Sitse, de Duintjes, 't Achterom, de Stad Goes, de Tojo, de Zanziebar, Koppenolle, de Lokemetief, de Kogelvangers, het is slechts een kleine greep uit de overstelpende hoeveelheid nostalgische plekjes.
Het boek is geheel in eigen beheer tot stand gekomen. De tekst, de vormgeving, de omslag, Nefs heeft het allemaal in eigen hand gehouden. Via Drukwerknodig.nl heeft hij vervolgens een klein aantal boeken besteld. Wilt u nog een exemplaar aanschaffen, neem dan contact op via het e-mailadres frans-nefs@ziggo.nl en wellicht komt het dan nog voor elkaar.