Kaorte

(Baaj)gelwoof (het woord vorige keer).


Twan Simons uit Halsteren schrijft: 'Bijgeloof: bij mij aan de gevel hangt een hoefijzer (bijgeloof), met de opening naar beneden, dat is omdat je dan maar één spijker nodig hebt, nu komen er vaak mensen bij ons die dan opmerken: Da d’angt verkeerd om, ij moet anders om!

Nu is dat op zich een leuk verhaal, een geestelijke leerde mij eens, met de opening omhoog (dat zie je bij ons veel) betekent: je houdt het geluk in een kommetje, met de opening naar beneden betekent: je bouwt een huisje om je geluk heen. Het heeft blijkbaar te maken met de streek waar je vandaan komt, en/of welk geloof je belijdt.


Kenèènepwootje

Ad Borremans heeft ook weer een mooie bijdrage: 'Baajgelwoof, iek denk da wij da amaol wel 'n bietje emme. Agge goed nordenkt , doede da zonder dagge daor aareg ien et. 'n Paor vurbeelde, altij meej 't zelfde bjeen uit oew bed stappe, altij dezelfde sok jirst aon schiete, altij oew zelfde bjeen jirst, agge oew broek aonschiet, nwoot nie onder 'n ljeer durlwoope mar dur om enne, ekstra goed uitkijke atter ’n zwarte kat vur oew neus overstikt, meej upkesdag ’n upke n’eete, goed oplette op vrijdag d’n dertiende en zoow kunde nog wel efkes durgaon. Iek dink dagge jin van dees vurbeelde zeeker wel zult erkenne. Zelluf em iek da ok wur, ’n bietje baajgelwoof. Mar nie mjeer zoow vuul as vroeger, toen da’k jonk waor. Mar jao, toen konne ze oew wel vuul mjeer wijs maoke of nie dan. Ad oos oopa iet zeej teege mijn dan gelwoofde iek da bekaant bliendeliengs. Zoow ettie ok ies teege mijn gezeed da ’n kenèènepwootje rond oewe nek altij vuul geluuk zouw brenge. IJ oj da ok altij gedrooge zeettie, toen tie van mijn leeftijd was en da ielup echt. Nouw moesse d’r toevallug ’n paor kenèène geslacht worre baaj oos oopa, dus da kwam goed uit, zeej tie. Iek zocht daor ’n schwoon pwootje van uit en oos oopa deej daor dan ’n touwke aon maoke. D’n aandere dag zen iek da kenèènepwootje glijk gaon draoge netuurluk. Ok op school oj iek da ’n njeele dag rond munne nek ange. Of dagg’t ielp da kan iek eigeluk nie zegge mar iek docht ien ieder geval van wel. D’r waore zelfs ’n paor maote van mijn klas die ok wel zoow ’n kenèènepwootje wouwe emme. Oos oopa oj t’r een paor bewaord, dus da kwam goed uit. Jeel laank emme wij die pwootjes nie gedrooge want nor ’n week of twij gienge die nogal vuul stienke en kwamme d’r blauwe vliege opaf. Wij emme toen die pwootjes mar weggegwoojd, iek denk dat ’t baajgelwoof d’r wel was mar da oos oopa ’t mjeeste plezier d’r van gad et.'


Peter Borremans heeft in diverse dialectboeken weer het nodige gevonden over geloven en bijgeloof. Zo vond hij, dat in het Zuidkwartier ‘geloof ik’ vaak wordt samengetrokken tot ‘gelok’. Jao gelok. Nèèje gelok. Ook vond hij in het boek Witte Nog, deel 3 (Bergen op Zoom): Ik gelòòf d’r niks van, ge mak mij nie wijs, dâ dâ waar is. Edde gij d’r bij gewist? Neeje, ou dan oew mond.

Uit een Halsters woordenboek haalde hij: Ze gelove nog in spoke daor. Dà geloofde toch nie ee (Je denkt toch niet dat ik dat doe).

Van de Brabantse Spreukenkalender komt de uitroep: Nie te geleuve dè hij van miljoene zeujkes de vluugste is geweest (Niet te geloven dat hij van miljoenen zaadjes de vlugste is geweest).

In het boek Zegswijzen van het Zuidkwartier vond Peter: Iek gelwoof da d’t vljees beeter ies as de bjeene, wat een spottende opmerking is over geloven en het geloof. Ook: Nie van oew gelwoof valle (Vasthouden aan je overtuiging) en Zèède van oew gelwoof gevalle? (Heb je je oude gewoonte losgelaten?).

Verschillende uitdrukkingen met geloven: Het beste geloof is: offer geld. Geloven doen ze in de kerk, hier moet je het zeker weten. Twee geloven op één peul, is één te veul. Twee geloven op één kussen, daar slaapt de duivel tussen. Geloof verzet bergen. Hij moet er aan geloven. Die geloven haasten niet. Die gauw gelooft is gauw bedrogen.

Tot slot geeft Peter een definitie van bijgeloof: geloof dat afwijkt van wat de wetenschap of een godsdienst beweert. Enkele voorbeelden van bijgeloof: zwarte katten brengen ongeluk en vrijdag de dertiende.

Vaak eindigt Peter met een persoonlijke opmerking. Zo ook nu: ‘Ik ga nog regelmatig naar de kerk, ik ben katholiek. Maar geloven in God? Het woord God is in mijn gedachte: je ziet Hem niet, je hoort Hem niet, Hij doet niks voor je in nood, Hij luistert niet naar je, dus wie is Hij of Zij?’


Het nieuwe woord

Rikke, wippe, peste, jinentwintege, jookere, pesjanse, eezele, artejaoge. D'r zèèn jeel veul kaortspellekes. Kaorte wier vroeger veul gedaon, mar volleges mèèn teegeworreg nog steeds.
Uw kaartverhalen zijn tot en met dinsdag 8 december 2020 van harte welkom op het u bekende adres:
luysterburg01@ziggo.nl