Baomes (2)
Yvonne Rijk: 'Bij het woord baomes denk ik aan regen en wind, kortom guur herfstweer. Ik herinner me heel goed dat ik als kind na de eerste storm met mijn moeder mee naar het bos moest. We namen dan twee grote baalzakken mee. Daar aangekomen lag de hele grond bezaaid met grote en kleine "proppen." Meestal waren we niet de enigen die gingen rapen. Als de zakken vol waren, gingen we te voet naast de fiets met ieder een grote volle zak op de bagagedrager weer naar huis. Gelukkig was het niet ver, want dat liep voor een kind niet echt makkelijk. Thuis aangekomen was moeder heel tevreden. Met wat "pikkelhout" erbij kon de "stoof" weer aangemaakt worden. Heerlijk warm was het dan in ons kleine kamertje.
Ik herinner me ook nog heel goed dat mijn moeder een keer koude voeten had. Lekker even met haar voeten tegen de stoof. (Stoof is trouwens een Vlaams woord denk ik, maar mijn moeder kwam uit Berendrecht vandaar, ze zei ook wel eens "kezjeir" tegen een kachel). Volgens mij droeg ze toen nog niet zo lang nylonkousen, want ze wist totaal niet dat het niet verstandig was om met je nylon kousen tegen de kachel te gaan zitten. Ik kan je wel vertellen dat ze in een mum van tijd geen voeten meer in haar nylonkousen had en dat ze dagen bezig is geweest om de zijkant van de kachel schoon te krijgen.'
Jan Klaaijsen: Met baomes wordt de herfst bedoeld of het najaar. Het gaat gepaard met veel regen, harde tot stormachtige wind, west-tot noordwester storm windkracht 7,8. Toch kent de herfst nog veel mooie en warme dagen, die uitnodigen voor een boswandeling of een wandeling langs het strand. Ook als het weer minder wordt is het de moeite van een boswandeling waard, goed beschut tussen de bomen of uitwaaien aan het strand terwijl het stuifzand je benen geselt. En wat denk je van de Boulevard bij Vlissingen of de wandelpier bij IJmuiden, waar de golven te pletter slaan tegen de basaltblokken of kademuren. Elk jaargetijde heeft zo zijn eigen charme. Als gevolg van onregelmatigheden in de aardbeweging is de duur van de herfst niet helemaal constant. De herfst begint op 23 september en eindigt omstreeks 23 december. Bij het begin van de herfst zijn de dagen en nachten even lang maar op het noordelijk halfrond neemt de lengte van de dagen tot op het einde van het seizoen geleidelijk af. Voor meteorologen en klimatologen begint de herfst op 1 september en eindigt hij op 30 november. In de gematigde zone neemt de temperatuur geleidelijk af, terwijl de oceanen nog warm zijn. Hierdoor is de vochtigheid hoog, hetgeen de vorming van nevel en mist zeer in de hand werkt. Door de herfst verandert er veel. De zomerkleding wordt opgeborgen; daarvoor komen regenkleding en wind- en waterdichte jacks met wollen sjaals en mutsen in de plaats. Ook ons eten verandert. Geen koude schotels meer, maar stevige winterkost zoals hutspot met stoofvlees, zuurkoolstamp met Gelderse rookworst en ananas, boerenkool met worst, erwtensoep met pannenkoeken en wat te denken van Zeeuwse mosselen met frites. Het zomerdekbed wordt vervangen door het najaarsdekbed. De boeren zijn volop bezig met de aardappeloogst en de suikerbieten. De fruitkwekers met het binnenhalen van het fruit en de bloemkwekers met de herfstbloemen. De herfstasters bijvoorbeeld, dit is een veel gekweekte astersoort, sterk vertakt en met bijna gave bladeren die bloeien in het begin van de herfst. Ik las een paar korte maar prachtige zinnetjes in de Grote Larousse Encyclopedie: Herfst: eten zijn je ogen, groen smaakt de iris en de stem is een aster in de eistille herfst. De sportvissers gaan weer vissen aan de Noordzee. Ze hebben dan een stormlantaarn bij zich. Als je dan je auto geparkeerd hebt en tussen de duinen naar het strand loopt, zie je langs de hele waterlijn al die lampen staan branden, Ik vond het altijd een prachtig gezicht. Er zijn ook mensen die de herfst aangrijpen tot het maken van Kunstwerken. Ik denk hierbij aan Botticelli en Jordaens, wier werken te bezichtigen zijn in de koninklijke musea van schone kunsten in Brussel, en Poussin in het Louvre te Parijs. Ook componisten hebben hierop ingespeeld, denk maar aan de vier jaargetijden van Vivaldi. De dagen worden korter en het is vroeger donker. De verwarming is weer aan of de open haard met schemerlampje en kaarslicht. Sfeer kun je niet kopen, sfeer moet je zelf maken. Het is weer de tijd van de griepspuit, verkoudheid en griep. Ook wordt eind oktober de tijd weer verzet. Problemen: in het voor-jaar gaat de klok voor-uit en in het najaar achteruit. Het is weer tijd om te lezen, naar goede muziek te luisteren, te kaarten of spelletjes te doen met de kinderen terwijl de regen tegen de ramen klettert en de wind om het huis giert. Tijd voor inkeer en weer langzaam je gaan richten en uitzien naar de komende feestdagen: Sinterklaas, de kerstdagen en de jaarwisseling. Baomes, een prachttijd. Geniet er intens van.