Ouwevandaoge
Kreukels (het woord van de vorige keer)
Yvonne Rijk-Musters reageert als volgt: 'Toen ik het woord kreukels zag staan dacht ik niet in eerste instantie aan die slakjes, maar aan kreukels in je kleren. Of een auto die na een botsing in de kreukels zit. Maar ik ken het woord als zodanig wel. In Zeeland zeggen ze "kruukels" en daar eten ze het meestal met krentenbrood.
Bij ons thuis aten ze ze vroeger ook wel eens. Maar het was niet bepaald mijn lievelingseten. Alleen het gehannes met die naald al. Zelf haalde ik ze er met een grote sluitspeld uit, maar na een kreukel of vijf had ik er wel genoeg van. We gingen ze nooit zelf rapen, maar hadden wel een kennis die ze wel eens op de schorren van de Oosterschelde ging rapen. Wij kregen dan ook een emmer. Die kreukels werden dan vele malen gespoeld met water tot het water schoon bleef. Ik geloof dat ze er ook zout bij deden. Dan werden ze in een grote pan gedaan en gekookt. Ik weet nog dat mijn vader altijd zei dat ze drie keer "op moesten komen." Dan koud laten worden en "smullen" maar. Na het eten lag dan alles vol met die bruine ronde velletjes die overal aan bleven plakken.
Met Putse kermis verkopen ze altijd "karrekolle" ook slakken, maar groter dan kreukels. Ook die delicatesse is aan mij niet besteed. Alleen de geur al. Ik loop er altijd met een grote boog omheen.'
Jan Klaaijsen schrijft ons: 'Kreukels: naam voor alikruiken, die voor consumptie geschikt zijn. Hij behoort tot de slakken, net als de escargots, maar dan een stuk kleiner. Je hebt er dus wel een aantal van nodig, om het gevoel te krijgen, dat je wat in je maag hebt. Ze komen voor in zout water, in Zeeland, waar ze vastzitten op bazaltblokken en bij eb droogvallen, zodat je ze kunt rapen of plukken. Na gekookt te hebben, kun je ze met een naald uit de schelp peuteren.'
In de kreukels zitten: door een botsing met een andere auto of stilstaand voorwerp ’waardoor je auto vol met deuken zit.' Dhr. v.d.Berg uit Ossendrecht verdient er zijn boterham mee. Het woord deuken wordt regelmatig gebruikt bij kreukels. In de kreukels liggen van het lachen ook wel genoemd in een deuk liggen van het lachen. Kreukels wordt ook gebruikt bij kleding en dan als kreuken. Een gekreukte broek of rok. Kreuken: ongewenste vouwen maken.
Uit het uitgebreide schrijven van Peter Borremans vissen we:
'Een kreukel is een alikruik. Het is een eetbare zeeslak, die leeft tussen de hoog- en laagwaterlijn, vastgehecht aan stenen of wieren.
Er is een Bergse uitdrukking: ’t Is moeilek kreukels pelle metten dieje (Hij is een lastig persoon om mee samen te werken).
Vroeger kochten we kreukels. Met een naald moest je toen eerst een rond velletje eruit halen en daarna pas kwam de slak naar buiten. Die kon je dus opeten.'
Twij kjeeres
Kreukels raope da’s al wel ’n tedje geleeje da’k da gedaon eb. Ge kun ze nouw nog wel gaon raope bij d’n Oesterdam, aon d’n dijk tusse de stjeene, tenminste agge geluk et, datter nog liegge, want ien deeze tijd komme daor ok vuul meesse op af. Jeele femielies meej vjetnameeze, komme daor om te raope, en ok daor aon de kaant de kreukels te kooke en op t’eete . Neeje wij gienge vroeger ok nor ’t zwart kotje ier aon ’t Scheld. Mjeestal gieng oos vaoder dan ok meej, want om oos aljeen daor nor toow te stuure was te gevaorluk meej al die kreeke die daor looge, want as die kreeke volliepe meej waoter kon de nie mjeer trug nor de kaont komme. Tuis wiere de kreukels dan gewasse en gekokt vur da we ze konne gaon eette. Da moes van oos moeder dan buite op de stoep gebeure want meej al die vellekes , die ge uit tuufte kon da daor gin kwaod. Jeel de stoep loog dan wel onder mar da waojde wel weg. Toen oos vaoder docht da wij oud en wijs genoeg waore mooge wij aljeen kreukels gaon raope van um. Hij zeej dan oe laot damme weg moesse gaon en oe laot damme trug moesse zijn, ien verbaand meej ’t tij. Wij reeje met de fiets nor ’t Scheld meej ’n paor jeemers en taskes vur de kreukels ien te doen. Wij waore wel op tijd trug bij ooze fiets vur ’t waoter opkwam, meej volle jeemers kreukels. Alles op de fiets gelaoje, jeemers op de begozziedraoger en ’n paor taskes aon ’t stuur, en wij naor uis op aon. We waore net de Lange weg ingedraojd, toen daggut verkjeerd gieng bij mijn jeen van die taskes kwam tusse de spjeeke van m’n vurwiel en iek vlôôg oover de kop zoow op straot. Daor loog iek dan tusse de kreukels en iekke zelluf ok en m’n fietske ok jeemaol ien de kreukels. We zen toen mar te voet nor uis gegaon en emme de kreukels toch mar op gèète en konne d’r naoderaand ok wel meej lache en oos vaoder ok, mar we zijn nie mjeer aljeen gaon raope. Bedankt weer, Ad Borremans.
Het nieuwe woord
D'r zèèn woorde, die meude seegeworreg nie mjeer gebruike. Jin daorvan is ... ouwevandaoge. Wa vinde göllie daor nouw van? En oe noemde gij die meense? Uw reactie is tot uiterlijk dinsdag 1 september 2020 van harte welkom op het adres: luysterburg01@ziggo.nl