Kreukels

Kaol (het woord van de vorige keer)

Bij Yvonne Rijk roept het woord kaol de volgende reacties op:

Als iemand kaal begint te worden werd er wel gezegd: "de maon komt deur de bwoome". Maar er was een oplossing voor: "appelmoes oep uwe kop smère en dan drie weke in de kelder gaon ziete. Gegarandeerd da ge dan wer aor oep uwe kop kreeg."

Kaol werd ook wel gebruikt om armoede te omschrijven: "nen kaele neet" was een armoedig persoon. En "van een kaol kieke kunde nie plukke."

Het woord kaol wordt ook gebruikt om iets te omschrijven wat leeg is. Als ze zeggen. "doar iest koal biene. Een bliend peird kan der gen schaoi doen." dan betekent dat dat er niet veel meubels binnen staan.

Geneuk

Peter Borremans heeft ook weer zijn best gedaan en het nodige gevonden.

Kaol betekent: onbehaard, met zeer kort haar, zonder veren of vacht, bladerloos, onbegroeid, zonder bedekking of versiering, ongezellig, armelijk, armoedig.

In Halsteren schrijven ze ook kaol, maar ook blak. Een blak land is een vlak, kaal land. Die ies zoow kaol as ’n luis: Die heeft geen haar meer op zijn hoofd of: Die heeft totaal niets te verteren. Zoow kaol as ’n biljartbal: Een volledig kaal hoofd. Da’s kaol geneuk: Dat is onnodige opschepperij.

Een Halsterse uitdrukking: Gin haor op m’n kop die t’r aon denkt, daor prakkezeer ik nie over.

Van de Brabantse Spreukenkalender 2016: ’t Is ’n kaole boel, zin Jan Mud en ie telde de kletskoppe op de begrafenis. Van de Brabantse Spreukenkalender 2010: Beter een kaal hoofd dan een haar in de boter.

In Krabbegat: D’n òòg’eid legt op ’t bléékveldje bij de geit van Mie d’n Os de Kale n’eed af. (Dit kent meneer Luysterburg beter dan wij). Misschien moet ik hier een toelichting geven. Mijn oud-leerling Peter Borremans weet dat ik ben opgegroeid op d'n Ouwe Tol en dat ik dus nauwer betrokken was bij de Berregse Vastenavend dan de meeste Hoogerheidenaren. Bovendien heb ik later als journalist vaak verslag gedaan van het gebeuren bij de geit van Mie d'n Os.

Uit Streek en Taol Oost-Brabant: Daor komde wèl kaol van af, zin ’t wefke, en d’re mins kwaam van d’n barrenbier.

Ook deze keer eindigt Peter met een kleine persoonlijke noot, zodat we hem in de loop van de tijd steeds beter leren kennen: Wijlen mijn moeder hield niet van een kaal hoofd, omdat wijlen mijn vader, als kankerpatiënt, een kaal hoofd had. Fijn dat je elke week weer zo'n interessante bijdrage inlevert, Peter!

Zwôôj

'Tiggerswôôreg ziede wel vuul mêêse die dur eige kaol schèère omda ze da schwoon vinne. Gettur dan ok die dureige jeelemaol kaol schèère, ok op plakke die iek nie wul zien. Mar da motte ze zelluf wêête, ties zullie lijf. Jao de mêêse die kaol worre, en die ta liever nie emme, die zen dur ok. Da kunde op tefrente meniere zegge, zowas as ze ’n kaole kruin krijge kunde zegge, o, de zon komt t’r bewoorlek dur bij jou, of de biennevoering komt ient zicht van aachtere. En asse van veure kaol worre, zegge ze ok wel ies , da z’n aor nor aachtere schuift. Mar asse jeelemaol kaol zen,asse kaol aor emme zoowgezeed, zen daor mjeer beschrijvinge vur zowas, hij iest ter glad boove n’op of iek snap nie dadde gij oow aor nie lot gruuje d’r is plak zat, of op ’n kaole kop kunde reekene of gij eggut wel makkeluk s’morges, iek mot m’n aor altij kamme mar gij gaot t’r meej spons en zwjeem oover en ’t blienkt d’n njeele dag. Iek heb er ok ies jeene gekend die nie wouw laote zien dattie kaol wier, ien ’t begien kamde die z’n aor vanuit de zijkant oover zun kaole plakke, da gieng goed, ast mar nie waajde of rêêgende, want dan ieng al z’n aor aon jeene kaant langs zunne kop. Da wier tie ok moej en toen kocht tie ’n aorstukske om zun kaole stukke te maskeere, da was gin gezicht, ’t was net of tie ’n zwôôj op zunne kop oj. De kleur leek ok wel ’n bietje op gedrwoogd gras. IJ zelluf von dattie dur goed meej uitzoog en oj dieje zwôôj jèèl dun dag op. Ok op de fiets mar da gieng nie altij goed, want iek reej ter neeve en iek zoog dieje zwôôj langzaom nor aachtere schuive, mar iek zeej nieks, ’t was net of dattie ’n schuifdak oj. Op lest waaide da dienk van zunne kop en moesse we stoppe. Iek von da wel leuk mar ij nie. Nouw ettie van die aorienplantoate laotte zette en ies daor jeel blij meej. Zoow laank datter gin aandere plakke kaol worre want dan ies da ok wir gin gezicht, ier en daor ’n plukske aor op ’n kaole kop.' Hartelijk dank weer, Ad Borremans!


Het nieuwe woord

Giengde göllie vroeger ok wel 's meej jeel 't uisouwe kreukels raope? En laoter ok opeete netuurlek? Ik zèèn wel jeel benuuwd, oe t'r da vroeger bij jöllie aon toe gieng. Wij gienge bij 't Zwart Kotje 't Scheld in. Mar dan moeste wel goed reekenieng ouwe meej 't tij, want aanders konde wel 's jeel ljeelek wegkomme atte kreeke volgelwoope waore. Uw verhalen over ... kreukels zijn tot uiterlijk 18 augustus 2020 van harte welkom op het adres: luysterburg01@ziggo.nl en u weet: in uw dialect geschreven vinden wij uw verhalen het mooist!