Lomp
Om te beginnen dank ik alle mensen, die zich ongerust hebben afgevraagd of ik misschien was gestopt met mijn dialectverhaaltjes, omdat zij deze rubriek een keer hebben gemist. Er is niet veel aan de hand, hoor mensen. Ik heb alleen ruim een week zonder computer gezeten en daarom heb ik met de redactie afgesproken, dat ik een keertje zou overslaan. In elk geval hartelijk dank voor uw trouwe aandacht. En zolang ik leuke reacties blijf krijgen, ga ik gewoon door, hoor!
Het woord 'jot' van de vorige keer heeft helaas weinig reacties opgeleverd. Ad Borremans is met vakantie en Henk van Aert legt zelf uit waarom zijn reactie korter is dan gewoonlijk. Overigens, al mijn lezers mogen gerust reageren, hoor.
Baontjes
Henk van Aert: 'Weljot, mar 't is bekant onmogelijk om daorover 'n vertelselke te maoke. Ast nou over spiekers moes gaon, jot, dan kree'k 't wel vor mekaor. En hoe ons vaoder 't ielk jaor vorzekaor kreeg om smaokelijke boerenham te krijge, kan 'k ok wel wà vertelle, jot. Mar à'k d'r nog 'r 's goed bij naodenk, et dà ,jot' toch wel ennigte keres 'n rol gespuld. 'k Zijn deffrente keres gevroge om 's wà vor de gemeenschap te doen. En dan em 'k toch wel verscheie kere ,jot of jaot, dà doen me' gezeed. En van dà ,ja' em 'k nòòt nie spijt g'had. Mar van al die ,,baontjes" is 't schrijve van dees stukskes een van de weinige die'k nog doen. Sewijle wà langer, mar nou wà körter.'
Hojéjot
Peter Borremans: 'Jot betekent: ja hoor. Al naargelang de uitspraak van jot moet er een betekenis aan toegekend worden. Bij voorbeeld twijfel of beslistheid. Vaak wordt jot uitgebreid tot bejot, beljot of weljot. (Wulde da doen? Beljot. (Welja)). Het kan zelfs nog uitgebreider: hojéjot.'
Peter voegt vaak een persoonlijke noot toe aan zijn uitleg. Zo ook nu. 'Vroeger zei ik ook jot. Een huwelijksaanzoek heb ik nog nooit gedaan.'
Tot slot vermeldt Peter nog, dat hij de quizvragen tijdens het onlangs gehouden West-Brabants Dialectcafé in Ossendrecht best aardig heeft beantwoord, maar dat hij zich niet heeft gewaagd aan de vragen over het dialect van Baarege.
Zoow lomp as bats
Deze week kwam een oud-collega naar me toe. Hij had al jaren een vraag voor me, zei hij. 'Want gij ben toch van 't dialect, é? Nou, bij jullie kenne ze de uitdrukking 'zoow lomp as bats', maar waor kom tie uitdrukking èègelek vandaon?' Natuurlijk beloofde ik om dit uit te zoeken.
Ik geloof absoluut niet, dat het te maken heeft met de inwoners van dat kleine plaatsje bij Rilland. Dat is alvast punt één.
De Dikke Van Dale geeft als betekenis van het woord 'bats': Bil, dij, achterste. Zo zou de uitdrukking ongeveer gelijkwaardig kunnen zijn aan: zo stom as 't aachterènd van 'n vaareke.
Het woordenboek geeft echter nog een tweede betekenis en eigenlijk geloof ik daar meer in: Grote, afgeronde schop, ballastschop.
Het Brabants Etymologisch Woordenboek kent deze betekenis ook: Grote schop met opstaande randen. Verder heb ik niets kunnen vinden.
Inderdaad, een bats is zo'n grote, lompe schop met opstaande randen. Alleen geschikt voor ruw, lomp werk, in tegenstelling tot een panschop of een steekschop. Om van een plantschop of een schepje maar te zwijgen.
Lomp
Nou betekent in ons dialect 'lomp' niet alleen onhandig, plomp, ongemanierd, onbeschaafd, maar ook dom. We zien dat bijvoorbeeld in het gezegde 'Zoow lomp as 't aachterènd van 'n vaareke' of 'Lomp geboore, sufgewiegd en nieks bijgeljeerd', wat men vaak zegt over iemand die men erg dom vindt. Men kan dat trouwens ook met enige zelfspot over zichzelf zeggen. Ik denk dan ook, dat in de uitdrukking 'zoow lomp as bats' het lompe, onhandige werktuig gecombineerd is met de domheid waar wij lompegèd tegen zeggen.
Ik houd me van harte aanbevolen voor een andere uitleg, maar als ik het niet bij het rechte eind heb, dan heb ik het toch wel leuk verzonnen, nietwaar?
Het nieuwe woord
Nu we het toch over de uitdrukking 'zoow lomp as bats' hebben, ben ik benieuwd naar uw verhalen over domheid. Hebt u zelf wel eens iets doms gedaan (natuurlijk wel, net als ik!)? Heeft u wel eens meegemaakt, dat anderen iets doms deden? Vertel, vertel, vertel! En u weet het: ik zie het liefst, dat u uw verhaal vertelt in uw eigen dialect. Mijn e-mailadres is: luysterburg01@ziggo.nl en als u daar uw verhaal uiterlijk 22 oktober 2019 naar toe stuurt, dan zal ik het met veel belangstelling en genoegen lezen en behandelen in deze rubriek. Onze lezers zijn u bij voorbaat weer erg dankbaar!