Afbeelding

Dialect: Blommekes (2)

Algemeen

Wat meteen opvalt: de dames uit Ossendrecht hebben het over bloemekes, terwijl de heren uit Hoogerheide hetzelfde woord gebruiken als ik, namelijk: blommekes. Dit is dus duidelijk één van de ontzettend vele verschillen tussen de lokale dialecten. En dat is wat het bestuderen van die dialecten zo interessant maakt!

We gaan meteen door met het verhaal van Ad Borremans, getiteld: 

Blommekes

Jao iek vien da ok wel schwoon, datter blommekes ien d’n of staon, die mwooi bluuje ien allerlei tefrente kleure en vurreme. Al viel da dees jaor nie meej, meej da waareme en drwooge weer. Wemme dikkels motte spruuje en met de gieter rond gewiest om alles ’n bietje gèèf vur de dag te laote komme. Nouw ston d’r bij oos ien d’n of ok wel vaste plaante en die kunne toch nog wel iets beeter teege drwoog weer dan die ji jaorige plaantjes, volgus mijn, want de goudblomme, boeretuile en koeibwoone bleeve langer ien bluuj staon as de viejooltjes graoniums en gerberaas. Mar alles was toch jeerder uitgebluujd as ien aandere jaore en me konne d’r daordur miender laank van geniete. 

Waer dagge dan wir wel mjeer van kunt geniete meej da waareme weer zen die aandere blommekes die agge dan ziet op straot of op ’t straand, da maag iek ook gèère zien. Agge ze dan vurbij ziet parredeere, mot iek toch altij wel effe kijke, mot iek bekenne. Vural op ’t straand ziede dan jeel wa tefrente blommekes vurbij komme. Mar daor ziede dan ok wel blomme die toch al bewoorluk uitgebluujd zen en d’r beste tijd gad emme., en da ed dan volgus mijn nieks meej ’t drwooge en waareme weer te maoke. Mar ok die meuge d’r van mijn gwoon blijve parradeere wur, want iek zen zelluf ok al ’n bietje ouwer en al wa uitgebluujd en ze doen mijn ok nie weg, oop iek. 

Nouw gaon wij oover ’n paor weeke wir op vekaasie nor ’n laand waor dagget dan ok nog goej weer ies, oop iek, dan kunne wij daor ok wir nor de schwoone netuur kijke, ien al z’n mwooje vurreme, kleure en geure, jao iek ouw echt wel van die blommekes, die agge ziet staon ooveral , ien d’n of of ien ’t wild.

D’n Ouwe Tol op TV

Ook Peter Borremans heeft natuurlijk weer trouw een flink pakket aan informatie ingeleverd. Erg leuk is, dat hij bovenaan zijn schrijven vermeldt, dat D’n Ouwe Tol op 21 augustus 2022 op tv is geweest.

Verder gaat hij door op de van hem vertrouwde manier: Blommekes betekent: bloemetjes. Blom betekent: bloem als plant of bloem bedoeld als meel van graan.

Blo(e)mmot is het Putse woord voor de rododendron in bloei.

Peter heeft ook weer wat zegswijzen gevonden:

Van èès eete krèède blomme n’op oew buik. Letterlijk: Van ijs eten krijg je bloemen op je buik. Het is een waarschuwing aan kinderen om niet te veel ijs te eten.

De blommekes buite zette. Letterlijk: De bloemetjes buiten zetten. Flink feestvieren.

De schwoonste blommekes gruuie n’aon de kaant van de mieswoop. Letterlijk: De schoonste bloempjes groeien aan de kant van de mesthoop. Dit is de tegenhanger van: De deugd in het midden en de rommel aan de kant.

Uit het boek Brabantse Wijsheden: Da’s enkelden blom en goejen botter. Dat is enkel bloem en goede boter. (Daar zal dus wel welvaart heersen).

Er is ook nog een derde betekenis van bloem, namelijk: het beste van iets. Bijvoorbeeld: De bloem der natie.

Ik vind het altijd weer prettig als mensen ook iets persoonlijks, iets over zichzelf vertellen. Peter doet dat regelmatig en ook nu weer:

‘Mijn laatst gekregen bloemen, toen ik werd gehuldigd als 50-jarig lid van Spado.’ (Dat is een dikke felicitatie waard, Peter!).

‘Bij Albert Heijn geven ze soms gratis bloemen weg, die ik niet aanneem. Bloemen aanplanten, die bij mij buiten staan, daar geniet ik van. Wijlen mijn moeder kreeg vroeger meer bloemen dan ik. Bloemen koop ik bij Albert Heijn of bij Hanneke van Aert. Op Korteven ligt een pluktuin.’

In het Halsters woordenboek vond peter een aantal leuke zegswijzen:

En toen kwamt ie af mee ‘n blommeke!

Zatte wa te lank bij de plattebuispot mee oew bene, dan krede daor ‘blommekes’ op.

‘k Em ‘n blommeke geplukt al op de hei, ‘t Is da va mijn, ‘t is da va mijn. 

In het boek Giel van Gastel op z’ne praotstoel heeft Peter de vertaling van ‘Es blühen Blumen aus alten Zeiten’ gevonden: Blommekes van vroeger staon al in bluuj.  

Cor Swanenberg schreef in 1996 het boek Brabantse Blomme en in 2013 verscheen van zijn hand Brabants bloesem, Bloemlezing van gedichten in Brabants dialect.

In het Bergs woordenboek vond Peter een aantal typisch Berregse woorden voor bloemen: emdeknopkes, kallefsòòg, koeibòòne, kousjes en schoentjes, paasblom, boerepronker, sjenoffel, boeretuile, tuile, vastenavendzotjes. Kent u deze bloemen allemaal?

Tot volgende week!