Dialect: Nieks wèèrd (2)

Diekels

As kiend em iek da woord ok al diekels gewoord kan iek oew wel vertelle. Da was bevurbild dan as we nor de kermus gienge, jeene kjeer pur jaor, ien ’t durrep. Daor konde dan meej touwke trekke of balle gwooie puunte verdiene, en meej die puunte moogde dan wa uitzoeke ien dieje kermuskraom. As iek dan ’n gewerke zoog meej klapperkes, zeg iek teege oos vaoder: ‘Da zouw iek geere emme’, dan zeettie: ‘Nieks wèèrd, da gao nie dur, pak mar ’n belleblaospotje of zoow’, en daor kon iek ’t wir meej doen, mar volgus mijn waore die ok nieks wèèrd, mar da dieref iek nie te zegge teege oos vaoder. 

Toen nodderaond toen da’k zoow ’n jaor of vjeertien waor vroog iek om ’n koersfiets, en witte wa oos vaoder zeej? ‘Nieks wèèrd, da’s nieks vur jouw.’ Mar nor laank zaoge em iek er toch jeene gekreege.

Toen da’k jeemaol de leeftijd oj om uit te gaon en ’n pilske gieng drienke, liep da ok wel ies uitaand en voelde iek m’n eige d’n aandere dag ok nieks wèèrd, mar da was nor ’n dag wir oover. Mar da emme wij ammaol al wel ies meej gemokt toch? 

Nouw kijke wij op de tilleviesie ok altij nor Kuunst en Kiets, en daor ziede soms ok wel diengers die nieks wèèrd zen. Mar iek docht dur da vuul kijke nor da progamma, da’k er ok al ’n bietje verstaand van kreeg en kon zien of iets wa wèèrd ies of nie. Zoow zoog iek op ’n rommelmart ’n potje en dieje vent vroog daor tien euro vur. Iek zeej: ‘Nieks wèèrd, da dienk ies niks wèèrd, iek geef vijf euro’, want iek docht, da ’t vuul mjeer weerd was en dagget antiek was. Mar iek kreeg da potje toch meej nor uis vur vijf euro, iekke blij en docht ier em iek ’n goeje slag meej geslooge. Iek zen d’r meej nor ’n wienkel gegaon, waor dasse antiek verkwoope en om ’t daor te laote takseere. Deeje mees gieng meej mijn potje nor z’n ketwoor en kwam nor ’n menuut of tien trug. Iekke waor artstiekke benuuwd wattie gieng zegge, en zoog al dollartjeekus ien m’n ooge. En wa bleek, ij zeej ’t jeel serieus: ‘Dees potje ies nieks wèèrd.’ Weg grwoote drwoom en iek zen d’r ’n dag ok nieks wèèrd van gewiest.  

Ik hoef u natuurlijk niet te vermelden wie het bovenstaande heeft geschreven. Onze trouwe lezers weten immers allang: dit kan alleen maar afkomstig zijn van Ad Borremans. Hartelijk dank weer Ad, voor deze smakelijke verhaaltjes. 

Dwoodzonde

Peter Borremans, de neef van Ad, is net als altijd weer in de boeken gedoken en ook nu heeft hij daaruit weer het nodige opgediept.

Nieks wèèrd betekent letterlijk: niets waard. Toch worden deze woorden in de Brabantse dialecten veel breder gebruikt. Bijvoorbeeld: Iek zen nieks wèèrd (letterlijk: Ik ben niets waard): Ik voel me niet lekker.

Nieks wèèrd! (Letterlijk: Niets waard!). Dat gebeurt niet!

Da’s ammel nieks wèèrd. (Letterlijk: Dat is allemaal niets waard). Dat heeft allemaal geen zin.

Die ies ‘t dwoodschiete nie wèèrd. (Letterlijk: Die is het doodschieten niet waard). Dat is iemand zonder enige moraal.

Die ies wel ‘n dwoodzonde wèèrd. (Letterlijk: Die is wel een doodzonde waard). Dat is een aantrekkelijke vrouw.

‘t Ies wèèrd! (Letterlijk: Het is waard!). Het is me wat!

‘t Ies wèèrd gewiest. (Letterlijk: Het is waard geweest). Het is er erg aan toegegaan.

Ook in het Halsters woordenboek staan dergelijke zegswijzen:

‘t Is waerd! Het is toch wat!

‘t Is de moeite waerd! Het is de moeite waard.

‘t Is de moeite nogal waerd! Ik zou er maar geen moeite meer voor doen.

Uit het boek Brabantse Wijsheden heeft Peter gehaald:

‘Nen ouwe mens en ‘n ouw pèrd zen geen klote werd. Mèr ‘n ouw wijf en ‘n ouwe koei zijn aaltij goei.

In het boek Nederlandse zegswijzen vond Peter:

Buiten de waard rekenen.

Geen afschraapsel van een nagel waard zijn (Niets waard zijn, waardeloos zijn).

Geen cent (rooie duit) waard zijn (Niets waard zijn, waardeloos zijn).

Het woord ‘waard’ heeft ook heel andere betekenissen, zoals: herbergier; mannetjeseend; ingedijkt land, rivierenland, land aan rivier; een zekere waarde hebbend.

Nog wat toepassingen: De ene dienst is de andere waard. De moeite waard. Hij is niet waard dat ... Parijs is wel een mis waard. Die het kleine niet eert, is het grote niet weerd. Een goed begin is een daalder waard.

En Peter zou Peter niet zijn, als hij ook niet iets zou schrijven over zijn eigen ‘waarde’: ‘Al ben ik niet sterk, toch werk ik, sport ik en schrijf ik door.’ 

Dat is zo, Peter! Ik zag je bijvoorbeeld onlangs nog joggend voorbij mijn huis komen. En daarom zijn onze lezers en ik zo blij met je. Ga zo door!