Dialect: Boere 2

Vorige week lieten we twee Ostrechtse dames aan het woord en nu is het de beurt aan de Woogeraajse mannen. We beginnen met de bijdrage van Ad Borremans.

Boere

Kik da de boere kwaod zen op wa ze allemaol ien d’n Aag on ’t bekokstoove zen, da kan iek jeel goed begrijpe, iek zoow ok gon prottesteere as ze on munne botteram komme. Da emme wij ok gedaon, toen da’k ien de bouw zoot en as praotte meej mekaore dan nie mjeer ellept, dan ga d’aandere meniere zoeke zoow as staoke. 

Mar nouw zen iek mar unne simpele mèès en kan m’n eige dan ok nie vurstelle da de boere de schuld zen van ’t tevuul aon stikstof ien de lucht. Okeej, ze doen daor messchien wel vur een klein gedjeelte aon meej, mar volgus mijn kom ’t grwootste gevaor van die grwoote febrieke ier ien de burt en ien de omliegende laande rondom oos. En volgus mijn motte ze die dan ok mar aonpakke en nie aljeen de boere. Iek zoow teminste nie geere emme da’sse ier bij oos ien de burt, alle boere zouwe dwienge om te stoppe meej d’r bedrijf. Want wij zen da zoow gewend, al die boere die ge ziet ien de burt en al die koeje ien de waaj. Iek vin dat da ok mot blijve, voor oos, want ge mot toch ok eete of nie dan. 

Zelluf gon iek ok geere nor de boer om bodschappe te doen ien de wienkeltjes die zemme aon uis. Daar kunde toch lekkere vörse preduukte aole, zoow as errepels, slaaj, errebeesies, krieke, wietlwoof en wa dinkte van de afgelwoope paor monde, de spazzietijd, iek zouw da nie geere wulle miesse. Neej vur mijn en vur vuul mense motte de boere gwoon blijve bestaon. Ge zouw bekaont dinke da’k zelluf ok van boere komaf zen, mar da ies nie zoow. D’r ies aon mijn ginne goeje boer verloore gegaon. Al emme ze wel ies teege mijn gezeed: ‘Ad gij boert goed’, mar da was ien ’n kefeeke toen da’k ’n paor glaoze coola op oj.’

Een mooie tekst weer, Ad. En je hebt in elk geval duidelijke standpunten.

Eens kijken wat jouw neef Peter Borremans heeft opgediept.

Boeretuile

‘Boere betekent boeren. Een boereklippel is iemand zonder fatsoen, een pummel. Boeretjeene zijn tuinbonen. En boeretuile is de bloem duizendschoon.

Er zijn veel spreekwoorden met boer. Gif diejen boer un stoel (wordt gezegd wanneer iemand een boer laat). Wa te boer nie kent da d’it/frit ie nie (Wat een boer niet kent dat eet/vreet hij niet). Meej iets de boer op gaon (Met iets de boer op gaan). Lot de boere mar dörse (Laat de boeren hun gang maar gaan). De boere zegge: ‘Wa motte?’ Dit is een reactie op het onbeleefde ‘wat?’ of ‘wellek?’ wanneer iemand iets niet verstaat.

Op z’n Jan boerflötjes iets doen (Zonder orde of regelmaat). Daor kan ik meej m’n boereverstaand nie baaj (Dat begrijp ik niet).

Er zijn ook veel zeispreuken met boer. Ik wou dat d’n duuvel dood waar, zi den boer, en de hel mee knollen bezaaid. ‘t Is mar ‘ne weet, zi den boer, en hij blies een kaars uit mi ‘n scheet. ‘t Viel verkeerd uit, zee den boer, ‘t perd gong kapot en ‘t wijf worde beter. ‘t Weer is goed, zei d’n boer, as ‘t traktement ok mar goed was. An is an, zei den boer, en hij liet ene mutserd liggen. Da kunde wel drinken, zei de boer, en hij slurpte moes. Dwalen is menselijk, zin de boer, en hij zocht no ze perd, toen hij erop zat. Dè’k weet, weet ik zo goed als de pastoor, zi den boer, mar nie zo veul. Eigen bloed trekt, zei de boer, en hij kuste het kalf. En zo staan er in het boek De Brabantse Spreekwoorden van Drs. H. Mandos & M. Mandos-van de Pol nog vele tientallen meer.

Peter wil het echter liever over de boeren en de huidige problemen hebben. Toch eerst nog even terug in de geschiedenis. ‘Vroeger had je in Wjeeldrecht (Hoogerheide/Woensdrecht) een groep boze boeren onder leiding van wijlen Arie Forman. Die wilden de route van de carnavalsoptocht door Plan Oost hebben.

En over de tegenwoordige protesterende boeren: ‘Als veroorzaker van te veel stikstof, moeten wij met z’n allen de hoeveelheid weer verminderen. Wij als bevolking. Komt het kabinet daar niet te laat mee?!’

‘Hoeveel protesterende boeren staan er wel of niet financieel in het rood?’, vraagt Peter zich af. Om er aan toe te voegen: ‘Ik ben gelukkig geen boer.’

Zachte G-prijs

Tot slot wil ik deze ruimte gebruiken om nogmaals Stichting Dialectgenootschap De Berregse Kamer te feliciteren met het verkrijgen van de Zachte G-prijs. Deze prijs wordt slechts één keer per twee jaar door Erfgoed Brabant uitgereikt aan een persoon of groep die zich langdurig en zeer intensief heeft ingespannen om het Brabants in al zijn vormen te behouden en te promoten. Heel fijn dat deze prestigieuze prijs is terechtgekomen in West-Brabant, bij een stichting die zich al vele jaren op klassieke en moderne manieren inspant voor het behoud van het Berregs dialect. Dat is een dikke proficiat waard!

Tot volgende week!