Jan Luysterburg
Jan Luysterburg Foto: Bep Tielemans

Dialect: Footoos

Algemeen

Monda

Monda van Diesen-Melsen heeft gelukkig opnieuw gereageerd en ik ben niet de enige die daar blij om is. Kijk maar wat Yvonne Rijk schrijft:

‘Ik heb op internet moeten kijken om het nieuwe woord te zien, want wij hadden weer eens geen Zuidwestkrant gehad. Zodoende zag ik ook het verhaal van Monda. “Da vijn iek nou ies mwooi Monda, da gij ok gaot schrijve. Iek weet daggij veul mjeer weet dan ieke. Mar ge zij d’ook un paor jaorkes ouwer dan ieke. Toch etter van jou al ies mjeer un stuukske ien gestaon èj. Gij weet wel wak bedoel.”

Dan het woord: “boere”. “Da woord kan mjeerdere betjeekeniese emme,” maar ik denk dat Jan “boere oep ut laand bedoelt.” “Eigelijk boerden de mjeeste meese vroeger. Nie ient grwoot, zo as nen echten boer, mar tuis ien den of.” Ien diejen of zaoide ze van alles en nog wa, zo as schorsenere, postelein, roapsteele. “Tegenwoordig noemen ze dat “vergeten groente.”

Natuurlijk hadden ze ook groenten die je nu ook nog veel ziet. 

“Jeen dienk was zeker, mej Ostrechse kermis moese dur nief erpels mej artjes en pejkes uit den of geete woore. Agget un te nat oef te dwroog jaor was moesse ze sewijle wel vijf bosse mej erpels uitdoen oem genoeg t’emme, mar nief petaate ete zouwe ze.” Den aandere dag wiere dur wer gwoon ouw petaate oep taofel gezet.”

Dat doet me denken aan de uitdrukking: “Mej den dieje zen we nog nie aon de nief petaate.” Iedereen weet denk ik wel wat dat betekent.

Een andere uitdrukking is: “Den dieje è goed geboerd.” Dit betekent niet dat hij onbeschoft “aont boere was,” maar dat hij in het verleden veel geld verdiend heeft.

Vroeger waren er veel meer “echte boere” dan tegenwoordig. Toen konden ze met boeren nog goed de kost verdienen. “Den jeene beter as den aandere. Koeiboere, schaopeboere, fruitboere en noem maar op.”

“Goaj d’ok keuterboerkes.” Die hadden niet veel land of maar een paar koeien. 

“En agge jeel veul bezietingen oajd dan waorde nen jeereboer.”

Ja vroeger werd er nog met ontzag naar de boeren gekeken. Ze vonden zichzelf meestal ook wel belangrijk. “Nen boerezeun moes zeeker mej un boeredochter traauwe, aanders was het beneije zunne staand.”

Vandaag de dag willen ze de boeren weg hebben , maar daar zal ik maar niet over uitweiden. “Daor woord ‘al genoeg aondacht aon besteed.”

Strooike

Dan geven we nu het woord aan Monda:

‘Boere, die hebben een speciaal plekje in mijn hart. Ik denk te weten hoe dat komt: 

‘t Was augustus, lekker waarm zomerweer. Iek was un jaor of ellef denk iek. Ut was vijf uur ien de naomiddag. Ik zoot oep ut stoepke vur oos uis te kijke watter allemaol vurbaaj kwam. Rond diejen tijd kwaome de boere terug uit de polder. En dan zoot iek altai vol bewondering te kijke naor al die woog oepgelaoije kaarre,vol mej tarrow (tarwe). De kaar wier getrokke dur twej flienke peirde. De boer of knecht zoot (mej een strooike ien z’’n mond) slaoperig oep den bok. 

‘t Ies gek ai, mar iek kreeg dan altai zo’n trots en blai gevoel, omda da d’allemaol uit ooze polders kwam. Wai trokke dan wa tarrow uit de kaar en pelde da d’uit om oep te kaauwe, da was net kauwgom vonne wai! En de stoere jonges die klomme vanachtere oep de kaar om un endje mej te raije. 

Veul meesse zegge: ‘De boere? die moete altaij klaoge’, mar ze zen toch van ut weer afhaankelek en zo iek pas nog woorde zegge: durre portemonnej liegt op ut laand! 

Jao, nog altai kunne ze mijn blai maoke mej un ritje dur de polder. om te zien watter allermaol groeit en hoe dagget er baai staot. Zodus iek em un hart vur de boere. En ok ooze Koning ai, iek em ut hum zelf worre zegge fleje weeek oep de tillevisie. 

Want we moette toch blijve eten ai en melk kunne kwope om pudding van te koke. En iek zen ok nog vur de natuur en vur ut bos, de bloemekes en de vogeltjes. Un jeel dilemma ai? 

Iek hoop van harte dat de regerieng (toet ieders tevrejeneid) un goeie oeplossing zal veine. Ut zal nie makkelek zijn.’ 

Het nieuwe woord

Wa d’ik nouw ‘s gèère zouw wulle weete: oew belangrèèk vinde göllie footoos èègelek? Bende zuineg op oew ouwe footoos? Mokte de leste jaore nog veul footoos? Is ‘r verschil tusse nouw en vroeger? Gebrökte nog ‘n footootoestel of doe d’t meej oew tillefoon? Gebrökte swèèle nog ‘n rolleke?!

Uw reacties op deze vragen zijn tot en met dinsdag 12 juli 2022 van harte welkom op het bekende adres: luysterburg01@ziggo.nl en het mag in het Standaardnederlands, maar het liefst ontvang ik dialectverhaaltjes. Oudoe!