Afbeelding

Dialect: Kwaod 2

Algemeen

 Ad Borremans had eigenlijk heel veel andere dingen te doen en daardoor had hij geen tijd om zijn bijdrage te schrijven. Ik vroeg hem bezorgd of hij soms ziek was, niet wetend van zijn drukke bezigheden. Hierop reageerde hij als volgt: ‘Naar aanleiding van jouw mailtje heb ik mijn eigen toch maar even kwaad gemaakt en een bijdrage geschreven voor onze dialectrubriek.’ 

Zodoende kunnen we toch weer genieten van zijn altijd weer smakelijke vertellingen.

 Kwaod

Oos eige kwaod maoke doen wij ammaol wel ies volgus mijn, da kan mekaant nie aanders. Aljeen kunde da soms nie zien aon iemand, attie kwaod ies, die ies dan ienwendug z’n eige aon ’t opwienne. Iek zelluf kan m’n eige ok wel kwaod maoke ien sommugte diengers. De leste kjeer was da ien ’t nie bezurrege van de Zuidwestkraant en de Bode, die kreege wij zoow mar ies om de vijf zes weeke ien de buus, daor em iek tefrente meeltjes oover gestuurd meej soms nie altij vriendelukke teksten. Nouw emme die meeltjes en tillefoontjes nor Spotta nie vuul opgebrocht, al mot iek wel zegge damme deeze week wel de kraantjes ien de bus oje liege, en oop iek datta zoow bleft de kommede tijd dan oef iek mun eige daor nie mjeer kwaod ien te maoke. Mar ge kun ’t ok wel op ’n aandere menier kwaod emme of krijge. Ge ziet da ok bij de koers, at iemand moej word zegge ok van nouw gaot die ’t kwaod krijge om bij t’ouwe, en da kunde dan ok zien aon de menier van ’t bekketrekke en ’t op z’n fiets ziette, of zoow as den Bels dan zegt, die ziet geplwooid tusse z’n kaoder. Ok kund ’t kwaod krijge bij iets wa d’oow rokt, bevurbelt bij ’n begraofenis van iemes die ge goed gekend et en agge dan teege oew traone mot vechte, wa dan toch mjeestal nie luukt, wa d’ok jelemaol nie aarig ies. En da kunde ok wel meejmaoke agge op tilleviezie of ien ’t tejaoter nor ’n schwoone fielm of ’n teneelstuuk ziet te kijke waor datter ’n zwaore seine ien vurkomt meej vuul emoosies. Sommugte meesse wulle dan d’r eige ok grwoot ouwe vur de rest mar bij mijn luukt da nie en laot de traone oover m’n kaoke rolle, wa kan mijn da schille wat ’n aander daor van dinkt. En zoow kunde oow eige op tefrente meniere kwaod maoke of ’t kwaod emme, mar da mot ammel nie te laank duure, want daor edde nieks aon. Ad iederjeen da nouw ok ies zouw begrijpe en doen dan zoog de weireld d’r miscchien ok jeel aanders uit, volgus mijn.

Een mooie gedachte weer, Ad! En nog bedankt voor het alsnog meedoen. We zouden je verhalen niet graag missen, heb je wel gemerkt.

 Ekke

Of Peter Borremans zich ook kwaad heeft gemaakt is mij niet bekend, maar hij heeft zich in elk geval weer flink ingespannen om ons het een en ander over het woord ‘kwaod’ te kunnen vertellen. Hij begint met een aantal zegswijzen uit het Zuidkwartier:

D’r ziet gin kwaod ien, ien de rotzak (Op tegenstrijdige, humoristische wijze zeggen dat iemand geen vlieg kwaad doet). Zoow kwaod as ‘n riek, zoow kwaod as ‘n ekke (erg boos). ‘t Ies ien ‘t kwaod geslooge (Er hebben zich complicaties voorgedaan, waardoor de op zich niet zo ernstige aandoening fataal is afgelopen). Kwaodspreeke (Kwaadspreken).

Vervolgens komt Peter met een aantal zegswijzen over het woord ‘kwaoje’:

Da’s ‘ne kwaoje! (Dat is een kwaad iemand). De kwaoje d’r uit aole (De rotte er uit halen, bijvoorbeeld bij fruit). De kwaoje dur zèèn (Het ergste gehad hebben). Daor edde nog ‘ne kwaoje n’aon (Daar heb je een geduchte tegenstander aan). ‘t Ies kwaoj weer (Het is slecht weer). Ik zal d’r gin kwaoj woord oover zegge (Ik zal er niets negatiefs over zeggen). Deze laatste zegswijze had Peter gevonden in mijn boek en daarmee heeft hij mijn ijdelheid natuurlijk weer gestreeld. ‘n kwaoje n’ond (Een valse hond).

Da’s kwaojkrèègs (Dat is moeilijk verkrijgbaar). ‘n Kwaojtong (Iemand die van iedereen kwaad spreekt).

In het Halsters woordenboek vond Peter o.a.:

Ze rijt ‘m flienk (Z’is flink kwaad/boos). Da’s ‘ne kaoje, kek mar uit! (Dat is een kwade, pas maar op!). Bekek die mand mee appels ‘s oft’r gin kwaoje tusse zitte (Bekijk de appels in die mand eens of er geen rotte tussen zitten). ‘n Kwaojen hond beet mijn inees in m’n kiete (Een kwade hond beet mij ineens in mijn kuiten). ‘n Batraof (een kwajongen, een onverschrokken speels persoon). IJ spoog gal (Hij liet op ‘n kwaoje manier blijke, dat ie ‘t er nie mee eens waar). Iedere dag è genog aon z’n eige kwaod (Ge mot oe-eige gin zörge maoke over probleme die nog motte komme). Goei kwaod straft z’n eige (A’t goed is, dan zal da kwaod z’n eige vreke). 

Hier onderbreek ik Peter om in herinnering te roepen, dat Frans Nefs in 2017 met een prachtig verhaal, getiteld ‘Goei kwaod straf z’neige’ de Willem Ivenprijs won, de prijs voor het mooiste dialectverhaal of -gedicht in het Brabants boekske van dat jaar. Met zijn verhalen, gedichten en liedteksten is Frans overigens vaker (terecht!) in de prijzen gevallen.

Tot volgende week!