Dialect: Eete (vervolg)

Vorige week kondigde ik aan, dat ik deze week verder zou gaan met alles wat Peter Borremans zoal gevonden had op zijn speurtocht.

Uit een Bergs woordenboek heeft hij gehaald:

Muiere is eten prakken. Wa itte? (Wat eet je?).

En in het Bergse voorleesboek Retteketet vond hij ook het nodige dat met eten te maken heeft:

‘Errebeesjes motte mè suker, zonder suker smake die nie.

‘Botter’amme n’ete n’nen ‘n glaske mellek drinke.

‘Vader- en moedermèèrel vliege n’af en aan mè d’ete vor de kleintjes.

‘Nie eentje, neeje ze konne nie stoppe mè d’ete.

‘Milo at alles éélemaal op.’

‘Oma, ete me de vollegede keer weer kappesijners?’

En uit Brabantse wijsheden haalde hij:

‘Slaoi en vis eet men zoveul as ‘t er is en da is geen schaand, al eter ‘n vol maand.’

‘Wanneer ‘nen boer kiep èt , dan is de kiep ziek of den boer.’

In Brabants mooiste woord pikte hij op: Haaispaoier: iemand die veel eet.

En in het boek West-Brabantse streekwoorden vond hij:

Goed eten, dan kun je vodden schijten.

Goed eten, dan kunde bulle kakke.

Beide spreuken steunen op het feit dat het woord ‘goed’ niet alleen wijst op een kwaliteit, maar ook synoniem is voor kleding.

Zo, dit was weer een bloemlezing uit de bijdrage van Peter Borremans aan deze rubriek.

 Staare

Ook Ad Borremans heeft weer zijn uiterste best gedaan, ondanks dat hij en zijn vrouw geplaagd werden door corona, zoals op dit ogenblijk zo veel mensen:

‘Ja da d’eete ies ien de lwoop d’r jaore vuul veraanderd, temienste de meesse emme da veraanderd meej aandere smaoke en gwoontes. Wij zelluf doen daor ok aon meej mot iek zegge. Mar wij eette toch nog wel zoow ’n dag of twij dreej, gwoone kost en dan bedoel ik soep, errepels meej ’n stukske vljees en ast kan vurse groente. De soep die wij eette is dan ok vurs gekokte groentesoep meej ’n schenkel d’r in. Mar wij gaon ok wel geere ies uit eette, niej elleke week wur, mar zoo wies jeene kjeer ien de mond of zoow. Zoow emme wij elleke mond op de jirste wostdag ’n seeniejooremaaltijd bij de Boulevard ien Ostrecht. Da’s altij jeel lekker en gezellig en vur ’n paor cente eigeluk. En ’t mwooiste ies dagge van te vurre nie wit wa ge gaot eette, mar ’t ies altij wel ’n dreej gangemenuuj. Wij emme ok ies wiste eette ien ’n resteraant meej ’n poar staare. Wij wierre daor meej nor toow genoome dur ’n kennis van oos., want aanders ojje wij da nie gedaon denk . ’t Was ’n njeele sjieke zaok da wel, bij biennekomst wier gelijk oowe jas aongepakt en wierde naor de taofel gebrocht. D’n oober vroog wa we wouwe drienke en kon oos ’n njeele goeje wijn aon raaie, de wijn van ’t uis. Aon z’n proate te woore was dieje wijn bekaant speesjaal voor zullie gemokt en daor was de prijs ok nor. De dreej gange die wij daor geette emme, waore ok speesjaal, grwoote burde meej weinug d’rop , ien ’t miedde ’n dotje van iets op ’n bedje van iets, meej wa druppels saus leest de raand van ’t burd. D’n uitleg die ze deeje aon de taofel duurde vuul langer dan ’t op eette van ’t gerecht zelluf. Nor die dreej gange brochte ze de reekening, die gelukkug nie vur oos was, want die was gèèf woog. Toen damme nor uis reeje zen we nog efkes langst de fruttent gegaon, want wij ojje alletwij nog best wel onger. We zooge bekaant staare van d’n onger. Neeje de volgende kjeer toch mar ’n normaol gwoon resteraant zonder staare mar wel meej lekker eette.’

 Schofte

Het Nederlandse woord ‘schaften’ is in ons dialect vaak ‘schofte’ of ‘schove’. En met dit woord kun je duidelijk maken hoe belangrijk een komma kan zijn. Een boer had voor zijn knechts een bordje gemaakt met de tekst: ‘Om 12.00 uur schofte’. Hij had echter achter het woord ‘uur’ een komma gezet en dat zat de knechts niet bepaald lekker.

Met het woord ‘schof’ geven wij aan dat het etenspauze is. ‘Om twaolef uure emme we schof.’ Maar we geven er ook de werktijd tussen twee pauzes in aan. ‘IJ oj ‘r al ‘n schof opziette, toen z’ne zeun èèndelek uit z’n nest kwaam.’

‘Onder schoftèèd prebeer t’ie aaltij effekes ‘n dutje te doen of ij gao d’n endje kuijere.’ Je mag de schaftperiode dus ook voor iets anders gebruiken. Als je maar op tijd weer aan het werk gaat. 

Lekke baand

Fleejweek waore wij in Limburg, waandele lingst de Geul en lekkere vlaoje n’eete. Wij mokte n’n protje meej iemes uit Woost-Braobaant. IJ vroog aon mèèn, wa d’t jirste n’is wa d’ik doen a’k ‘n lekke baand eb. Ik zeej: ‘Afstappe zeeker?’ IJ zeej: ‘Neeje, zakke.’ 

Ok Woost-Braobaanders praote nog gèère diejelekt. Ze ouwe van lekker eete n’en drienke. En ze lache nog gèère. Net as wij. 

Tot volgende week!