Dialect: Kuijere 2

Nog een stukske brwood

Jan Bastiaanse heeft nog een aanvulling op de verhalen over brwood:

‘Met plezier lees ik iedere week de verhalen in de Zuidwestkrant.  Zo dacht Yvonne Rijk dat ze misschien nog wel een bakkerij was vergeten. Ikzelf denk dat er op Calfen ook een bakkerij was. Maar zeker weet ik, dat er in de Dorpsstraat een was bij Piet de Goeie. Daar heb ik in 1966 of 1967 nog een tekst op de goot geschilderd. Ik was toen net van de ambachtsschool en werkte bij Willem van Veldhoven. Het letterzetten zat er toen nog goed in en ik kostte bijna niets als jonge gast. Het was wel even puzzelen om de tekst mooi midden op de goot te krijgen De tekst was: Eerste Ossendrechtse electrische brood- koek- en banketbakkerij. Dat ik dit nog weet na 60 jaar moet toch wel indruk gemaakt hebben op mij.’   

Kuijere (het woord van de vorige keer) 

Natuurlijk heeft ook Peter Borremans weer trouw zijn studeerwerk ingeleverd. Hij schrijft onder andere:

Kuijere betekent kuieren.

Daor gaode nie meej kuijere/kruije (letterlijk: Daar ga je niet mee kuieren/kruien) Die laat niet met zich dollen. Daar doe je niet mee wat je wilt.

Volgens Wim Daniëls betekent kuieren: Langzaam en ontspannen lopen, bij voorkeur met de handen op de rug, waarbij de hand van één arm de pols van de andere arm losjes vasthoudt. Bijvoorbeeld: Hij komt hier elke avond om zeven uur voorbij gekuierd.    

Uit het boek 1000 vergeetwoorden om te koesteren staat dat keuvelen, wandelen van middeleeuwse ouder is. Het heeft twee betekenissen: Op zijn gemak lopen (Ik ga een eindje kuieren). En figuurlijk: Op weg zijn, zich begeven (Hij kuiert al aardig naar de tachtig).

Kuierlatten zijn benen. De kuierlatten nemen is: ervandoor gaan.

In mijn boek ‘t Kom d’ammel goed heeft Peter in mijn Kestvertelseltje op pagina 90 gevonden: ‘Jaonus stook z’n riek ‘n end in de grond en kuijerde naor ‘t ventje toe.’ Dat je dat gevonden hebt vind ik wel erg knap van je, hoor Peter!

De uitdrukking Laat hem maar kuieren betekent: Hij is best in staat om zijn eigen zaken te behartigen. En Er is daar een uit kuieren wil zeggen: Hij heeft ze niet alle zeven (of alle vijf). Achterom kuieren is niet helemaal eerlijk zijn.

Over zichzelf zegt Peter: ‘Wanneer ik ga kuieren of wandelen, dan is het met beide handen op de rug. Soms sta ik even stil.

In je tweede levensjaar ga je lopen.

De huisarts in Roosendaal zei tegen wijlen mijn moeder dat ik een hardloper zou worden. Familie van wijlen mijn moeder deed vroeger aan turnen en atletiek. Dus daarom werd het geen voetballen of wielrennen. Bij Spado werd het eerst middenafstand, daarna lange afstand, maar geen hele marathon, wel een halve. ik ben inmiddels 50 jaar lid van Spado. (Van harte gefeliciteerd, Peter!). Mijn tempo van vroeger is inmiddels joggen geworden. Een snelle loper ben ik nooit geweest.’

D’n ofpad

Oons moeder moes altij weer lache asse d’raon trugdocht. Toen ik nog ‘n manneke was van ‘n jaor of vier, kwaam oons oopa gereegeld bij oons buurte. Da was jeel normaol, want ij woonde aon d’n ooverkaant. En as ‘t dan zondag was, dan wier d’r zoow wèèneg moogelek gewaarekt, dan wier d’r gerust. Dan liepe n’oons oopa en oons vaoder naost mekaore oover d’n ofpad, om te kèèke oe te errepels, de rwooie en wiette kwoole, de peejkes, de aarte en de bwoone, de rog en de wietlwoof d’r bij stonge. En d’r wier netuurlek ok streng gekeeke of t’r swèèle gin onkruid tusse stong. Wij noemde da ‘vuil’.  

Ik liep dan altij aachter die tweej aon. Oons moeder moes daor altij naor kèèke, want wij liepe alle driej te kuijere op dezellefde menier: meej oons aande op oonze rug. Ouwe Jan en jonge Jan en jonge Jan z’n Jantje, zoude bekaant zegge. Aljeen, oons vaoder jeette Kees.

Oons moeder von da d’altij zoown koddeg gezicht, da ze d’r dikkels aon trugdocht. En ze moes ‘r iedere kjeer opnuuw wir meej lache.

Laoter gienge me sondas altij meej jeel ‘t uisouwe fietse of kuijere. Mjeestal kuijere. Bij oons op D’n Ouwe Tol waore me in ‘n mum van tèèd in de bosse. As we dan oonze ronde bekaant voltooid adde, dan kwaame we mjeestal uit bij d’n boer, waor oons vaoder in z’n vrije tèèd wa bij gieng verdiene. Dan kon ie mwooi wir afreekene. En d’r wier netuurlek bij ‘n goeie bak koffie gezelleg bijgeprot. De boer z’n kinders waore daoromtrent van dezellefde leeftèèd as wij. Da was dus leuteg speule op en rond die grwoote boerewaaref. Daor konde lekker wegkruiperke doen! Nog veul beeter as bij oons tuis.

Nog steeds kuijer ik gèère, al noem ik ‘t de leste tèèd waandele. Ze zegge da ta gezond is. Al zeg m’n peediekuure: ‘Waandele is jeel gezond, mar ‘t is slecht vur oew voete’. Nouwjao, zoow blef zij ok aon ‘t waarek. Tot volgende week!