Dialect: reacties op Drwoome (2)

Drwoome (het woord van de vorige keer)

Ook Peter Borremans heeft zich verdiept in de wondere wereld der dromen en op zijn eigen, nuchtere wijze meldt hij ons het volgende:

Drwoome betekent dromen. Volgens het etymologisch woordenboek is het woord waarschijnlijk afkomstig van drôm, wat vreugde, jubel, gezang en misschien zelfs extase betekent.

Snuffelend in Halsterse boeken kwam hij tegen:

Hij hielp ‘m uit z’n droom (Hij zee hoe ‘t echt zat).

Een mooie zeispreuk: ‘Ge mot gin slaopende honden wakker maoke’, zee Nuite, ‘’t Is al arg genogt as ze uit d’r eige beginne te blaffe.’

In het voorleesboek Retteketet van Dialectgenootschap De Berregse Kamer ziet Peter eveneens diverse dromen voorbij komen:

Zo droomt Pim in de sinterklaastijd: ‘Ah, ik gaan dròòme daddik ‘n Piet zijn.’

En het laatste verhaal in het boek heeft als titel: ‘In d’Errebeesjes-dròòmwereld’. 

Peter heeft daarnaast in mijn boek ‘t Kom d’ammel goed het kerstgedicht Jantjes drwoom gevonden:

Jantjes drwoom

Z’n woogskes glomme van geluk
Toen moeder de kesstal ad gezet
Meej al die beeldjes en die lichjes
Mar toen moes Jantje gaauw naor bed.

Jantje was nouw ’n jonge n’erder
IJ stong jeelemail veuraon
Toen ie mitte aandere erders
Da stalleke was ingegaon.

Maria was zoow mwooi en lief
En ze keek ’m aon, jeel eeve
Vroog toen meej ’n zachte stem:
’Wulde gij ’m ’t fleske geeve?’

Toen ’t kiend ’n boerke n’ad gelaote
Moes ’t ’n schwoone pemper aon.
Jantje deej ta toen wel eeve,
IJ ad ta d’al wel mjeer gedaon.

’t Tutje da net was gevalle
Ropte Jantje van de grond
Veegde n’t aon z’n broekspèèp prooper
En stook ’t wir trug in z’n mond.

Zoow ielep Jantje ’s-Lievrouwke
Azzof ’t z’n èège mamma was
Al z’n kennes en z’n kunde
Kwaame nouw jeel goed van pas.

Toen z’n oopoe aon ’m vroog:
’Wa wulde laoter worre vent,
Schaop’erder of meschien kestman?’
Zeej t’ie prompt: ’Nèèj, pliesiegent.’

Peter vervolgt: Volgens het woordenboek heeft het woord droom drie betekenissen: een reeks van beelden die je ziet als je slaapt; iets heel moois (vooral vrouwentaal) en een voorstelling in de verbeelding.

Over zichzelf zegt Peter: ‘Als ik in mijn slaap iets afschuwelijks in mijn gedachte heb, dan droom ik.’ Volgens hem komen dromen soms uit. Dat is hem namelijk in de tachtiger jaren van de vorige eeuw overkomen. Helaas laat Peter verder niets los over die uitgekomen droom.

Een andere droom is tot zijn spijt niet uitgekomen. Hij zou graag, net als zijn volle neef Ad, mooie verhalen in het dialect  kunnen schrijven, maar hij is helaas met dialect op een andere manier bezig.

Dat is toch helemaal niet erg, Peter! Door jouw aanpak krijgen we juist veel afwisseling in deze rubriek.

Hollanter?

Het gebeurt regelmatig dat ik een vraag krijg over iets dat met dialect of taal in het algemeen te maken heeft. Zo kreeg ik laatst de volgende vraag voorgelegd:

‘Wij wonen in de provincie Noord-Brabant, met een -t achteraan. Wij zouden dus eigenlijk Brabanters moeten heten en niet Brabanders. Hoe zit dat eigenlijk?’

Een prima vraag natuurlijk, maar ik wist het antwoord ook niet. In dat geval stuur ik de kwestie altijd door naar prof. dr. Jos Swanenberg, die me gewoonlijk per omgaande uit de brand helpt. Zo ook deze keer. Hij vond het antwoord in het Woordenboek der Nederlandsche taal en vatte het als volgt samen:

Beste Jan,

Om kort te gaan: De naam van het gewest/hertogdom/provincie Brabant heeft een -t en die hoort daar van oudsher ook. Vroeger was de naam van een inwoner dan ook Brabanter. Maar al in de vijftiende/zestiende eeuw duikt daarnaast Brabander op. Men denkt dat dat komt door vergelijking met namen op -lander: Hollander, Gelderlander, Nederlander etc.

Groeten, Jos

Erfgoed

En, meense, edde al goed naorgedocht oover wa ge gèère wult be’ouwe in oew èège n’omgeevieng? En, nog belangrèèker, edde da d’al durgegeeve aon de gemjeente? Doen, wur!

Tot volgende week!