Dialect: Ad en Peter Borremans over ‘Schetse’

Vorige week lieten we onder meer Yvonne Rijk aan het woord, voor wie de laatste Elfstedentocht helaas onvergetelijk was op een onaangename manier. Vandaag is het eerst de beurt aan Ad Borremans:

 Kwooj

Schetse em iek altij gèère gedaon ien mun jongere jaore. Nouw nie mjeer, de leste kjeer da’k geschetst eb ies ’n jaor of tien geleeje, ier op d’n ijsbaon ien Woogerraaje meej m’n klèènkienders. Da viel nie meej, want iek moes daor op van die ijsokkieschetse rije en da waor iek jeelemaol nie gewend. Iek wouw da schetse aon die klèènkienders gaon ljeere mar da pakte aanders uit, die moesse nouw oopa’s ien de gaote nouwe, da die nie gieng valle, in plak van aandersom. Neeje dan gieng da vroeger vuul beeter kan iek oow wel vertelle. Jeerst ojje wij ’t schetse geljeerd op botjes die onder oow schoene wierre gebonne en da deeje wij dan bij oos op de Kwooj. Da was ’n plas on de Kwoojweg, waor dagge elleke wienter kon gon schetse. Toen wij dan op de botjes konne schetse kreege we kuunstschetse, die agge ok onder oow schoene moes klemme meej ’n sleuteltje. Die sleutel moeste wel ien oow zak steeke want die schetse gienge gereelgeld los en dan giengde onderuit netuurluk. Daornor kreeg iek Noore om op te schetse meej schoene dur aon. Da was mooj jonge, want dan voelde gij oow eige ’n echte schetser. Dur zoot jeen probleem aon baaj m’n jirste paor Noore: oos vaader oj die gekocht van iemand meej schoenmaat 45 en iek oj 40, mar meej wa ekstra sokke gieng ’t wel, von oos vaader en ij oj gelijk. Wij emme jeel wa dúure dur gebracht op de Kwooj en ok op de Grwoote Meir ien de winter. As ’t kon zouwe elke dag op de schetse gestaon emme, en iek mot zegge da ’t oos ok redeluk afgieng. Zoow oover de Grwoote Meir meej oow aande op oowe rug jelemaol nor de Belse Meir rije en wur trug, da was schwoon om te doen. Ak er nouw oover schrijf en d’r aon trug dink zouw iek er wir gwoon zien in krijge, maar jao, d’r ies gin ijs en ’t ies ok beeter da’k er ok mar niemjeer aon begien. Tis goed gewiest, die tijd emme we gád.

Zo is dat, Ad, we blijven geen twintig, al denken we daar nog graag aan terug.

 Schetse

Ook Peter Borremans heeft weer zijn best gedaan:

Schetse betekent schaatsen. Schetske betekent schaatsje of schetsje.

In een Halsters woordenboek vond hij: Schaats is schets. Schaatsen, schaatsen rijden is schetse, schetste, geschetst, schetse rije. Korte houten schaatsen zijn botjes.

IJ ree ‘n schjeeve schets, dan waar ‘t nie sjuust wa t’ie dee.

Wat is schaatsen eigenlijk? Op scherp ijzer, meestal vastgemaakt aan een schoen, waarmee je over ijs glijdt. Schetsen is iets anders: een voorlopige tekening in een paar hoofdlijnen maken.

In een Bredaas lesboekje vond Peter: Wa denkte van un baontje slibbere op de spulplots? (Met de voeten over een sneeuwbaantje glijden na het nemen van een aanloopje).

Peter heeft ook een zeispreuk gevonden: Schitterend, zin de skotser, en ie viel ‘n ster in ‘t ijs.

Een ander gezegde: ‘t Vriest vannacht tusse man en vrouw (Het gaat vannacht heel hard vriezen).

De uitdrukking: Hij slaat een dubbele schaats betekent: zonder schaatsen op het ijs komen.

Als men niet slaagt, dan geeft men vaak aan iets anders de schuld en niet aan zichzelf: ‘t Ligt aan de schaatsen en nooit aan de man.

Dan wat persoonlijke herinneringen van Peter:

‘Ik was vroeger al blij, dat ik op smalle ijzers kon staan en er kon op glijden. Ik heb op sleeschaatsen, botjes en Noren geschaatst. Ik heb geschaatst op een ondergespoten Sint Lucasplein en in de Raadhuisstraat (daar waren zelfs wedstrijden). Misschien heb ik vroeger nog geschaatst op een vijver aan de Kooiweg en op de Grote Meer.

Schaatsen doe ik al vele, vele jaren niet meer, denkend aan mijn enkels. Ik kijk wel naar schaatswedstrijden op tv.

Wijlen mijn ouders verkochten vroeger sleeschaatsen, botjes, Noren, kunstschaatsen en ijshockeyschaatsen. Ook rolschaatsen.

Wijlen mijn ouders zijn wel eens verkleed als ‘Ard en Keesie’ naar een carnavalsbal geweest.

Samen met wijlen mijn ouders ben ik wel eens naar een Holiday-on-Iceshow in het Sportpaleis van Antwerpen geweest.

Kunstschaatsster Lindsay van Zundert, naamgenote van wijlen mijn moeder maar geen familie van ons, mag meedoen aan de Olympische Spelen in Peking.

Familieleden zijn of waren lid van SEO (rolschaatsen).

Er wonen mensen in Hoogerheide, die aan een Elfstedentocht hebben deelgenomen.

En er is een Schaatsenrijderswals.’

Nou, we hebben Peter deze keer uitgebreid aan het woord gelaten. Zo krijgt u een beetje een indruk van wat hij elke twee weken aanlevert. Al moet gezegd worden dat het vaak nog veel meer is dan dit. Oudoe!