Dialect: reacties op Ziektes; nieuw woord Miljeuj

 Jubileum

‘Toen ik mijn schrijfspullen bij elkaar aan het pakken was kwam ik er ook achter dat dit mijn honderdste bijdrage is voor jouw rubriek. Dat het er al zoveel zijn, daar had ik geen erg in. Wat gaat dat snel zeg.’ Dat schrijft Ad Borremans deze keer bij zijn verhaaltje. Een mooi jubileum, Ad. Gefeliciteerd en tegelijk natuurlijk ook bedankt. Je hebt er nu voor de honderdste keer onze lezers een geweldig plezier mee gedaan. Hopelijk volgen er nog vele honderden bijdragen van jouw hand.

Hij schrijft ook: ‘In de Zuidwestkrant stond dat de bijdrage voor jouw rubriek binnen moest voor 9 november, dus dan ben ik nu zeker op tijd of zat je met de datum een week abuis Jan? Helaas, dat laatste was het geval. Ik zat een week abuis. Excuus daarvoor!

En dan nu zijn verhaal, met als thema: Ziektes.

 Maankemente

Toen da’k gestopt zen meej waareke en meej pesjoen gegaon zen em iek tog nog ’n aander bontje genoome, om wa bezzug te blijve vur ’n paar daoge ien de week. Iek zen toen taksi gaon rije, da’s leuk waarek om te doen en ge bleft onder de meesse komme. Mar omda wij baaj dieje taksi ok vuul zörreg vervoer rije woorde daor ok vuul veraole van de klaante oover wa ze ammel mekeere. Temienste van somegte, want d’r zen d’r ok baaj die jillemaol nieks zegge. Mar agge zelluf ’n protje mokt dan komme ze dikkels ok wel los, vural at meese zen die ok dialekt praotte net as iekke. 

’n Paor weeke geleeje oj iek er ok zo jeene ien d’n auto die was bewoorluk geschandelliseerd aon z’n aareme en z’n bjeene, ij was gevalle meej de fiets ient bos, en oover de kop gegaon, zunne schouwer was uit de kom geschootte en on den aandere kaant was z’n sleutelbjeen gebrooke. Mar da viel ammel nog wel meej zeettie, want ij oj al vuul mjeer meej gemokt in z’n leeve. Zoow oj tie al ies ’n voetbalkneej gad, ’n tennisaarem en ’n muisaarem op ’n paor monde tijd. En da dee vuul mjeer zjeer as nouw meej deeze kwetsuure. Iek zeg teege um dan edde gij al vuul meejgemokt, en dan meude nog van geluk spreeke dagge ok nog gin last ed g’ad van biljartballe, want dan draogde ok ’n zwaor kruis wur. Mar ij kon der ammel nog al goed meej omgaon zeettie, want d’n dokter oj gezeed dat ’t ammel goed zouw komme. Mar baaj z’n vaoder oj tie een kwaaj woog ien, zeettie. Want die oj ’n paor weeke geleeje ’t verschot g’ad ien zunne rug en da gieng mar nie oover en ij mokt daor z’n eige zoow druk ien dattie daor snaachs nie van kon slaope. Oos moeder oj ’t ok allies teege ‘m gezeed, van blef noow mar rustug en mokt oow eigen nie zoow druuk, aanders krijde strak nog ’n gerokted ok en dan zij de nog wijer van uis. Jao ien de taksi woorde nog ies wa, iek eb ‘m tuis afgezet en um vuul beeterschap geweenst.’

De hoeveelste bijdrage ik heb ontvangen van Yvonne Rijk, weet ik niet. Maar wat ik wel weet: het is nauwelijks voor te stellen dat zij in deze rubriek zou ontbreken. Hier is haar verhaal.

‘Ja, ziektes is iets van alle tijden.

Hoewel sommige ziektes nu niet of nauwelijks meer voorkomen. Bijvoorbeeld tbc of zo we vroeger zeiden “de terring.”

Een “kopvalling”of “snotvalling” maken we jaarlijks nog wel een keer mee. Als “de valling” heel erg uit de hand gaat lopen spreken we van “florris of pleuris.”

Soms ben je er zo ziek van dat je moet “spauwen” en misschien ook nog wel “oant scheit staot.” 

Als je erge pijn in je rug hebt kun je wel eens “het lendeschot” hebben en dan krijg je soms toch van “die scheute ien oewe ruug.”

Als je veel “slechte taande ien oewe moond et” dan “hedde de wolf ien oewe moond.”

En “et fijt aon oewe vienger” is ook niet best.

Maar “nen attak” is toch nog erger.

Sommige mensen lopen met een helm op omdat ze “de vallende ziekte” hebben.

En vrouwen kunnen op een bepaalde leeftijd “jeel veul last emme van vapeurkes.”

“Kienders krijge nog net as vroeger woaterpokke, kienkoest, de maozelle, en rwooie noond, da leste ies wer wa daanders as rwoodfonk.”’

 Het nieuwe woord

‘t Gao nie goed meej oons miljeuj. Da wit iederjeen. We motte meej oons allemaole veul gaon doen om da te verbeetere, want aanders zie g’t ‘r uit vur oons, oons kinders en oons klèènkinders. We kunne n’t netuurlek allemaol steeke n’op de grwoote industrieje en op de regeering. Wie ta doet die è gelèèk. Mar da betjeeken nie da we zellef niks oeve te doen. We motte zellef ok aon de gaank, mar oe? En wa doede gij ier al aon? En wa wulde gij ier nog mjeer aon gaon doen?

Uw reactie op deze vragen (en over het algemeen uw opvattingen hierover) zijn van harte welkom op het adres luysterburg01@ziggo.nl tot en met dinsdag 16 november 2021.

De bijdrage van Peter Borremans houdt u weer tegoed tot volgende week. Voor nu wens ik u alvast veel leesplezier.