Afbeelding

Dialect: verhalen over Kemuunie; nieuw woord ‘Speule’

Algemeen

Kemuunie (het woord van de vorige keer)

Henk van Aert heeft weer een prachtig verhaal over z’n vaoder:

KEMMUNIE

M’n vaoder dee z’n kemmunie in 1907. Ie waar toen 12 jaor. En nou zulde messchient denke: Dà waar dan z’n Grote Kemmunie. Mar dan edde ’t toch bij ’t verkeerd end. Die Grote Kemmunie bestong toendertijd glad nog nie. Vóór 1910 deeje ze hullie Kemmunie as ze 12 jaor ware. De Kerk von destijds dà de jong dan pas tot de jaore van verstand ware gekomme, m.a.w. dà ze dan begrepe wad of de eucharistie eigetlijk waar: ’t bedanke en uitrijke van brood en wijn as teke van het lichaom en bloed van Jesus. Tot vor wà jaore geleje wies ik trouwes glad nie dad onze vaoder Kemmunie dee mee z’n twaolfde jaor. Mar ’n dochter van Moetje Wies kwam toen mee ne schone foto op de proppe. En die wies dà ammel te vertelle. Onze vaoder staod op diejen foto mee in z’n rechter hand nen hoej; op z’n lienker revers nen grote zgn. Kemmunietak. Onder z’n strak colbertje ’n schoon helwit overhem mee ’n wit strikske. Nen strakke lange broek verdwijnt in de enkellaerze. Die lijke me toendertijd op ,,de gruui” gekocht, dus wà groter dan nodig. Hoe die kemmunie van ons vaoder velopen is, kon die nicht nie vertelle. Mar in diejen tijd ware d’r al surre van Moerdijk op Altere en ik em zo ’t vermoede dà die ‘tzelfde deeje as toen ik m’n Kleine Kemmunie moes doen. Allenig deeje ze dà dan in nen andere Kerk, nl. de Martinuskerk, mar die aar de naom Quirinuskerk gekrege. Mar de Quirinuskerk van nou, waorin ’n Sur ons bijbrocht wà de Kleine Kemmunie ons gieng brenge, wor gebrùìkt sins 1913. Ik kreeg in 1947 de gelegeted om volwaordig katteliek te worre. Mar of ge dà ok wou, wier nie gevroge; ge waar gedopt, dus moeste ok oew Kleine Kemmunie doen. En zo’n Nonneke wies dà goed vor mekaor te krijge. Gebedjes lere; oew handjes vouwe en oew kopje schuin naor boven houwe en dan oew tongesken uitsteke. Dan kon de priester daor ’n geconsecreerden hostie op legge. Mar ge moes ok leren om fesoenlijk in nen rij te lopen. Jonges lienks, meskes rechs en dan naor d’n Kemminiebank. Bij de Kumminebank gongen oew gevouwen handjes dan onder ’n kleed. Waor dà vor nodig waar is nòòt nie gezeed en ik snap nog nie waor dà vor diende. (Laoter in de godsdienstles van Meneer Pestoor krege me t’hore dà de deciepels gewoon ’n stukske brood en nen beker wijn in ’t handje krege). Mar allee, ge dee dà gewoon, want ge waar braof. Het hele ritueel è wel indrukken naogelaote. Mar à’k eerlijk zijn, zijn d’indrukke van de weke d’rvóór toch starker. Onze vaoder aar ’n flienke lap stof op de kop kunne tikke. Ge mot nie vergete dad ‘t 1947 waar. Nog kört nao d’n oorlog. Dus schaorste. En m’n ouwere Zus moes ok d’r Grote Kemmnie doen. Me moesse ettelijke kere saome naor d’n kleermaoker. Dà vonne me wel leutig en ’t risseltaot was meraokels, vonne me. En wad ‘k ok nie zal vergeten is ’t Kemmuniefeest. Hier bij ons zegge ze:”Heul ’t kot zat vol”. Leutig!.

O, jao, m’n zus en ikke staon ok saomen op ’n foto. En daor kan ons naogeslacht dan ’n vertelselke bij maoke.

Een bord en een kop en schotel

‘Beste meneer, beste provinciegenoten’, zo begint Peter Borremans zijn bijdrage. ‘Kemuunie betekent communie. Z’n kemuunie doen betekent vaak: zich tegoeddoen aan eten en drinken (en andere genoegens die het leven kan bieden). Een andere zin is: IJ doe z’n kemuunie nogal. Of: Ik zat me daor m’n kemuunie te doen!

Mijn eerste communie deed ik op donderdag 27 mei 1965 (Hemelvaartsdag). Toen was ik zeven jaar, zat in de eerste klas (nu groep 3) van de lagere school (nu basisschool). Mijn onderwijzer was toen wijlen meneer De Keijzer. Mijn herinnering aan de voorbereiding: je bezocht van te voren de kerk en je kreeg een nieuw pak. De rest deden wijlen mijn ouders.

De jongens in pak, de meisjes in het wit. In een gescheiden rij ging je de kerk in. Naast welk meisje ik toen liep weet ik niet meer. Links en rechts zaten mensen. Toen stonden de communiebanken er nog. Van de mis kan ik me niets herinneren.

Het feest. Toen kwamen familie en bekenden op bezoek. Je was toen het middelpunt. Je kreeg cadeautjes, o.m. een kinderbijbel, een bord en een kop en schotel (die ik nog steeds heb). Er werd gegeten en gedronken en ik deelde plaatjes uit.’

Het nieuwe woord

Bij kind zèèn woort, da ge wult speule. Vroeger wier d’r jeel aanders gespuld as seegeworrig. Oe spulde gij as kind? Oeke spullegoed adde gij? Wa vur spellekes deeje jöllie? Meej wie? En waor? En wa vinde van ‘t spullegoed van nouw?

Ik ben erg benieuwd naar uw reacties. Uw verhalen, grappig of droevig, schrijnend of vertederend, zijn van harte welkom op het adres luysterburg01@ziggo.nl tot en met dinsdag 6 juli 2021. Ook als u nog nooit heeft gereageerd zijn uw herinneringen van harte welkom. Het is immers bijzonder leuk en interessant om de verschillen en overeenkomsten te zien met de herinneringen van andere mensen.

Ik zeg u alvast hartelijk dank!