Dialect-column: Medollie

Deze week gaat Jan in zijn Dialect-column op zoek naar het woord 'medollie'.

Mellekert (het woord van de vorige keer)
'De mellekert was bij ons de kaviaar. Er zaten er twee in, de ene was lekkerder dan de n'aandere. Ze smokte wel.' Aldus Lida Burremans.

Peter Borremans weet hoe het zit: 'Mellekert: de hom van vis. Het is het voortplantingsvocht van een mannetjesvis.' Peter vermeldt tevens, dat het woord melleker in Bergen op Zoom ook hom betekent.

Netuur
Henk van Aert doet de zaak voor ons uit de doeken. 'Al lank geleje vroog 'k m'neigen af: Waorom zijn d'r eigetlijk mannekes en vrouwkes? Vermeerdere kan ommes ok veul makkelijker. Kek mar naor aerpels. Ge douwd 'n poter in de grond en nao 'n tedje kunde 'n heul zoojke aerpels butte. Mar die aerpelplanten emmen ok blommekes en daorin zitte meeldraoje (mnl) en stampers (vr). En as 't stuifmeel in de stamper binnedriengt kredde bezies mee zaojkes. Kek, en daor zit 'm nou 't verschil. D'aerpels die ge gebut et zijn ammel g'lijk van eigeschappe, mar à ge die zaojkes zaait en de aerpels van de plante, die dan gruuie, but, kunde wel aerpels mee verscheiene eigenschappe krijge. Zo zijn me bevobbeld aon roje, vastkokede, kruimige, etc. aerpels gekomme. In Wageningen emme ze d'r zo 'n helen hoop rasse gekeekt. Mar eigetlijk et de netuur dà ons vóór gedaon. Want in Zuid-Amerikao, waor d'aerpels vedaon komme, zijn d'r in 't wuld zo al 'n hoop rasse. 't Voordeel van al die rasse is, dà ast 'r één ras 't nie overleefd, dan blèf de soort wel bestaon. Mee andere woorde: zörg vor veul varriaosie en de kans op overleve word 'n stuk groter. En Gij, as lezer, vraogd oe-eigen af: Wad et dà nou mee melkert (mèllekert) te maoke? Op 'n gegeve mement, muljoene jaore geleje, zijn d'r orgenismes gekomme die allenig mar twee verscheiene orgaone gebruikte om naogeslacht te krijge. (Vergelek 't mar mee die blommekes van d'aerpels.) En bij die orgenismes horen ok de visse. Want bij de melkert (= de hom = mnl.) hoort de zaoier (=de kuit = vr.). De melkert maokt de zaodcelle en de kuit maokt de eicelle. En as zo'n zaodcel binnedriengt in zo'n eicel is dà 't begin van 'n nuuwe vis. Zaoier die heul bekend en duur is, is kaviaor. Dà's de kuit van de steur.'

Viesboere
Ad Borremans vertelt: ''t Ies al laank geleeje d'ak da nog gêête eb. Da was bij oos tuis want daor ôôte wij veul vies, eigeluk elleke week wel en dan netuurluk op vrijdag, want da woorde zoow. Da was dan wel bekaant elleke week wat aanders, de jinne week waare da mossels attie te krijge waore of scharrekes of botjes en dan wir ne kjeer polling of panèèrieng. Nouw was 't zoow datter bij oos in de straot twij verschillende vies-boere kwaame. De jeene kwam uit Zeeland en den aandere vies-boer da was Fotte Stuyts van Oogeraaje. Fotte da was wel 'n aparte wur , die kon veraole vertelle, da was nie normaol, mar 't mjeeste wattie vertelde was gelooge volgus mijn, mar iek lusterde d'r altij geere nor. Op ne kjeer vertelde ie toen dattie nog koerste, op de pieste van de Raaybaareg zoow aart oj gereeje dattie z'n eige bekaant in gaolt oj. Iek moes toen op ne kjeer vies gaon aole bij Fotte van oos moeder en da was panèèrieng en oos moeder zeej , vraog mar of dattie dur ok wa melkert of zaoijerd extra bij kan doen. Iek bestelde de vies bij em en vroog om die extra mellekert en zaoijerd, mar da gieng nie zeej Fotte. Iek docht adde gij kunt liege, kan iek 't ok en zeej teege de Fotte, as wij de vies bij Schotjes kwoope krijge wij d'r wel altij extra mellekert en zaoijerd bij, dus as wij da van jou nie krijge kwoope wij ooze vies vurtaon wel bij Schotjes. Nouw iek kreeg die toen van de Fotte ok extra d'r bij wur en we ebbe dur lekker van gèète.

Het nieuwe woord
'n Paor weeke geleeje is m'n mond oopegevalle dur de verrassieng die mèèn gebooje wier. Oos kinders zouwe bij oos komme n'eete, want ze moesse in de vurmiddag toch in Baarege zèèn. Mar oos vrouw zeej: 'Ik eb jimmaol gin tèèd gad om bodschappe te doen. We gaon mar bij Non Plus eete, wur.' Ik zeej: 'Was daor nog plek dan?' 'Ik eb gebeld en d'r was nog plek', was 't aantwoord. Dus wij teege twaolef uure nor Non Plus. Kees kwaam vriendelek 'n aand geeve, net as aanders. Toen vroog ie of ik soms 't ouwe draoiörgeltje wouw zien da t'ie gekocht ad. Ikke meej aachter 'm aon en wa denkte? Zitte daor in de zaol allemaol vriende en de börregemjeester stao meej z'ne amskettieng om al grjeed om mèèn te vertelle … dat het de Koning had behaagd … en toen speldde n'ie op m'n jaske 'n mwooie, blienkende … medollie. Weet u wat dit woord betekent? Stuurt u uw antwoord dan uiterlijk 4 juni 2019 naar luysterburg01@ziggo.nl. Heeft u zelf ook interessante zaken te vertellen over het woord medollie, dan zijn die uiteraard van harte welkom. U kunt ze schrijven in het Standaardnederlands, maar het mag ook in uw eigen dialect. Graag zelfs! Ik maak overigens graag van de gelegenheid gebruik om alle mensen die mij hebben gelukgewenst van harte te bedanken.