Jan Luysterburg
Jan Luysterburg

Dialect: Begaoje (2)

Algemeen

 Waarekweek (het woord van de vorige keer)

 U heeft de bijdrage van Peter Borremans aan het thema Waarekweek nog tegoed. ‘Waarekweek betekent werkweek’, zegt Peter en hij voegt er meteen twee definities aan toe. 1. Aantal uren of dagen die je tijdens een week werkt. Bijvoorbeeld: Mijn moeder heeft een werkweek van 24 uur. 2. Week die je met andere leerlingen buiten school ergens doorbrengt, meestal om iets van de omgeving te leren. Bijvoorbeeld: Zij gaan op werkweek naar Texel.

Uit het boek Onder ons gezegd ... in Brabant geeft Peter een paar voorbeelden van de plicht die men had om hard te werken: ‘Maar er moest vooral ‘gewaerkt’ worre om ‘n stuk droog brood te kunnen verdienen’ en ‘Waereke, nondemieljaar, van ‘s mareges vroeg tot ‘s avus laot waereke dat de naoie a’mmaol kraeke!’ Dat was de slogan die vele honderden jaren lang opgang deed en waarmee de Zuidwesthoeker groot is geworden.’

Over zijn eigen ervaringen zegt Peter: ‘De 48-urige werkweek heb ik niet meer meegemaakt, maar wel dat je ‘s zaterdags ‘s morgens naar de lagere school moest (nu basisschool). De werkweek van 48 uur is naar 36 uur gegaan. Ik werk nu nog maar 28,8 uur bij het W.V.S.. Wijlen mijn ouders maakten in de schoenenwinkel vele uren.’

 Begaoje

In een vorige aflevering vertelde Peter ons, dat hij het ook wel eens begaojd had. Ik heb hem daarop uitgedaagd om hierover het een en ander te vertellen. Dit heeft hij wijselijk niet gedaan. Wel heeft hij me nog meegedeeld: ‘Als ze op het werk het bij mijn begaoje, dan kunnen ze door de werkleiding worden ontslagen. Omgekeerd is dat natuurlijk ook mogelijk. Want pesten of een grote mond hebben, mag natuurlijk niet.’ Zo is dat, Peter.

Zelf hoorde ik onlangs nog een mooi verhaal over iemand die het begaojd had. Al is het de vraag wie van de twee werkelijk de ‘begaojer’ was.

‘n Ploeglaajer bij ‘n bedrèèf da kaobels aonleej, kreeg ‘s ‘n stazjèèr toegeweeze die blèèkbaor nie al te slim was. 

D’r moes ‘n koppeling tusse twee kaobels gemokt worre. De baos zeej dan ok teege n’m: ‘Gaode gij mar ‘n kuil graove van ‘n meeter bij ‘n meeter en tachteg sentemeeter diep. De stazjèèr stook de schup in de grond, mar ij ad gelèèk al ‘n prebleem: ‘Baos, waor mot ik da zaand laote?’

De baos wies netuurlek de oplossing: ‘Ge mok ‘n paor meeter vedder ‘n gat en dan kunde daor da zaand in gwooie.’

D’n aandere liep ‘n paor meeter, stook z’n schup in de grond en bleef toen wir stil staon: ‘Baos, mar dan zit ik toch wir meej ‘t zellefde prebleem?!’

‘As Slimmeke dwood is meude gij ‘t zèèn’, zeej de baos toen.

 Karneval

Op 6 feebrewaorie 1967 kwaam ik vervroegd uit mieletèère dienst, omda t’r zoown tekört aon onderwèèzers was. Ik gieng aon de slag aon de R.K. Lagere School Maria ten Hemelopneming in Woogeraaje, waor ik ‘n kombenaosie van klas twee en drie onder m’n oede kreeg. 

Mar m’n jirste waarekdag was nie vur de klas. ‘t Was de dag van de Karnevalsoptocht. Die stong toen nog in de kinderschoene. Bekaant letterlek, want d’n optocht bestong zoowa d’aljeen nog mar uit kinders. De ljeerkrachte van de verschillende schoole waore de begelaajers van d’n optocht. En da was dus m’n jirste waarek.

Naor aflwoop van d’n optocht kwaame de begelaajers nog effekes bij mekaore in ‘n kefee, om ‘t verlwoop van d’n optocht naor te bespreeke. En netuurlek waore daor ok veul ouwers van ljeerlinge.

‘Zèède gij de nuuwe mjeester? Nim t’r jinne van mèèn!’ Da kreeg ik jeel veul kjeere te woore. Ge snap wel, da’k op ‘t lest gèèf m’n zakke vol ad. Gelukkeg ad ik afgesprooke, da d’ik bij m’n meske zouw gaon eete. Die woonde dichtbij, dus da redde n’ik wel.

Mar ik kon netuurlek nie verbaarege, da d’ik ‘n flienke sneej in m’n neus ad. Jeel ‘t uisouwe ad de grwootste leut, balleve m’n meske. Die was as ‘n riek zoow kwaod.

‘t Eete smokte buitegewoon. Errepels meej artjes en ‘n lekker stukske vljees. Ik genoot van iedere ap die ik nor binne waarekte.

Mar da lekker eete bleek toch nie best te fokkedeere meej die grwoote plas bier in m’n buik. Alverweege de maoltèèd kreeg ik de onbedaorleke nèègieng om alles nog ‘s naor te gaon telle. Ik kwaam ooverend en zette stappe in de richting van de weesee. Mar ik kwaam nie vuruit! 

Meej ‘n paor man emme ze me toen naor de goeje plek gollepe. En daor em ik ‘t toen flienk begaojd. Jeel de femielie prot ‘r nog oover. Meej ‘n breeje lach, da wel. Mar m’n meske van toen, die nouw al mjeer as vefteg jaor m’n beetere n’elleft is, kan d’r nog steeds nie meej lache, wur.

Ik oop da ge dees nie vedder vertelt, want ik schaom m’n èège wel ‘n bietje vur da ongelukkege begin van m’n karriejèère. Mar ik kan oew verzeekere, da d’ik daornaor ‘n jeel braove, fesoenleke uisvaoder geworre zèèn. A ge da nie gelwooft, dan vraogde ‘t mar ‘s aon m’n lieftallege weederelleft.

Tot volgende week!