Schaken en schaatsen: fysiek en mentaal vullen elkaar aan

(Door René Punt van de Bergse
Schaakacademie)

Terwijl ik dit schaakstukje aan het schrijven ben, denk ik ook terug aan het schaatsen. Dat is als u dit leest alweer verleden tijd. Maar zoals misschien meer schakers probeer ik de overeenkomsten en de verschillen tussen schaken en schaatsen te vinden. Allereerst leidt de naam naar gelijknamige sportbonden. De Koninklijke Nederlandse Schaatsbond en de Koninklijke Nederlandse Schaakbond hebben beide als afkorting KNSB. Maar daar houden de overeenkomsten misschien wel op. Schaatsen doen we met veel plezier in de open lucht op het ijs en bij lage temperaturen, maar niet meer met de koek en zopie van weleer. Schaken is een echte binnensport bij behaaglijke temperaturen en in alle rust. Een fysieke tegenover een mentale sport.

Fysiek en mentaal

Maar vullen fysiek en mentaal elkaar niet aan? We zien dat bijvoorbeeld wel bij schaken en wielrennen. Veel schakers zitten ook op de fiets. Met als bekendste voorbeeld Tim Krabbé, de Nederlandse schrijver die ook ontzettend goed was in schaken. Ook andere combinaties van een fysieke sport en een denksport zijn bekend. Zo is schaakwereldkampioen Magnus Carlson ook een begenadigd voetballer. En oud-wereldkampioen Bobby Fischer beweerde altijd dat als hij geen wereldkampioen schaken was geworden hij wel wereldkampioen tafeltennis had willen worden. Er is allang bewezen dat een goede fysieke conditie enorm belangrijk is, als je een partij van vijf tot zes uur tot een goed einde wil brengen. Omgekeerd geldt: als iemand mentaal niet goed in zijn vel zit, dan is het vaak ook mis met de fysieke prestaties. Topsporters worden dan ook zowel mentaal als fysiek goed begeleid.

Tata Steel schaaktoernooi 2021

Nu het schaken in de afgelopen tijd. Het Tata Steel-schaaktoernooi in IJmuiden is alweer een tijdje voorbij. In dit topschaaktoernooi, vroeger het Hoogovenschaaktoernooi, is de hele wereldtop aanwezig. Zo ook dit jaar, waarbij de hele schaakelite in een bubbel bij elkaar moest blijven zoals bij zoveel andere sportactiviteiten. En ook bij het schaken was alleen de top aanwezig. Normaal is dit toernooi een enorme happening van de hele Nederlandse schaakgemeenschap met talloze toernooien. We hebben u in voorgaande jaren daar ook meerdere keren over bericht. Dit jaar moesten we het dus doen met de elite. Natuurlijk werd gedacht dat Magnus Carlsen als wereldkampioen het toernooi wel weer zou winnen. Maar het liep anders en wel heel goed voor de Nederlandse schakers. De twee deelnemende Nederlandse schakers stonden na afloop van het toernooi gezamenlijk op de eerste plaats. Wat een luxe! Anish Giri en Jorden van Foreest eindigden met hetzelfde puntenaantal: 8½ punt uit 13 partijen. In de laatste ronde had ook de 17-jarige Iraniër Alireza Firouzja, waarvan we in de toekomst nog veel zullen horen, nog gelijk kunnen komen met de beide Nederlanders, maar dat lukte net niet. Magnus Carlsen had een punt minder dan de winnaars en eindigde op de zesde plaats.

Een beslissingstweekamp moest bepalen wie het toernooi zou winnen. Anish Giri was daar favoriet omdat hij ten eerste al wat ouder is en vaker op topniveau heeft geacteerd, maar ook omdat zijn ELO-rating, een manier om de speelsterkte van schakers te bepalen, hoger is dan die van Jorden van Foreest, namelijk 2764 ten opzichte van 2671. Het liep anders. Na twee ontzettend spannende snelschaakpartijen, die beide in remise eindigden, moest een ultieme Agamemnonschaakpartij de beslissing brengen. Zwart krijgt dan 4 minuten bedenktijd voor de partij en wit 5 minuten. Als er een beslissing komt is duidelijk wie kampioen is; zou het remise worden, dan won de zwartspeler. Jorden van Foreest had wit en won uiteindelijk door een blunder van Giri, maar ook door goed te spelen. De pas 21-jarige Jorden van Foreest werd zo de eerste Nederlander na Jan Timman in 1985, die dit supertoernooi wist te winnen.

Nederlandse schaaktoekomst

Ook de jongere broer van Jorden en zijn zusje zijn hele goede schakers. Zijn broer Lucas is regerend Nederlands kampioen en zijn zusje Machteld, pas 13 jaar, werd al derde bij het Nederlands dameskampioenschap. Een leeftijdsgenootje, Eline Roebers, werd onlangs jeugdwereldkampioene. Het zit dus wel goed met de toekomst van het Nederlandse schaken. Leuk is ook om te vertellen dat de betovergrootvader van Jorden, Lucas en Machteld in het eind van de 19e eeuw ook al drie keer Nederlands schaakkampioen werd. Het schaken zit de Foreestfamilie dus wel in de genen.

Schaken in Bergen op Zoom en omgeving

Het reguliere schaken is net als zoveel sporten op clubniveau helemaal tot stilstand gekomen. Alleen op internet wordt er veel gespeeld. Maar hopelijk, en dat geldt voor het hele leven, komt aan al die Covid-19 malheur binnenkort door de vaccinaties een einde. Het zal echter niet voor september zijn voordat alles weer min of meer “normaal” verloopt. Voor Bergen op Zoom en omstreken geldt dat natuurlijk ook. Er worden wel wat initiatieven ontplooid om het leren van schaken te stimuleren. Zo is een groepje van schaaktrainers hard bezig om de leermethode die normaal in kleine groepjes bij de jeugdtrainingen wordt gebruikt via PowerPoints aan te bieden. Ook kunnen middelen als Zoom, Microsoftteams of Skype worden aangewend. De Bergse Schaakacademie waar de schaaktrainers zijn verenigd geeft aan dat als er amateurs zijn die willen leren schaken, zij contact kunnen opnemen met de academie via info@bozschaak.nl . Dit kan vanaf het niveau nul. Als er spelers zijn die hun schaakkennis willen verbeteren, kunnen de schaaktrainers van de schaakacademie helpen en lesstof opsturen. Als mensen daar serieus aan willen werken, kan dat voor een gering bedrag. U krijgt dan schaaklessen, een werkboek en online begeleiding. Dat kan voor alle leeftijdscategorieën. En als u dan later lid wordt van de schaakvereniging, worden de bedragen afgetrokken van het lidmaatschapsgeld.

Vorige schaakproblemen

In het vorige schaakstukje in De Halsterse krant kreeg u de volgende problemen: In het bovenste diagram dreigt wit schaakmat te zetten op g7. Is dit nog te voorkomen en zo ja hoe?

Antwoord: Zwart kan via 1. …… Lxh6 2. Pxh6 Kh7 zich redden.

In het tweede diagram heeft wit een sterke aanval, maar hoe maakt wit het af?

Antwoord: Hier is het wat lastiger. Wit staat beter ondanks dat hij een loper achter staat. Maar uiteindelijk zal de overmacht van pionnen wel de doorslag geven. Een mogelijk vervolg: 1. Pc7 Tb8 2. Lxg8 Txg8 3. Pd5+ Kd8 4. Tf7 Lf4 5. g3 d6 6. Txh7 Le6 7. Pxf4 exf4 8. Txf4 en wit staat voldoende pionnen voor om voor de winst te gaan.

Nieuwe schaakproblemen

Bij het derde diagram: Hoe wint wit? Onderste schaakprobleem, ook hier: Hoe wint wit? Succes! En meer weten?: info@bozschaak.nl