Dialectwoord: Wat zijn 'Krieke'?

Boeretuile (het woord van de vorige keer)

Henk van Aert stuurt ons een gedicht:

Blommekes
Ons moeder aar deffrenten blommekes, mar nie in huis.

Ze zee:,,In d’n hof, daor hore ze thuis.”

D’r ware van die hele grote daolia’s;

d’r overhene kijke kon’k nie as kind.

Die blomme ware bij oorwörmen heel bemind.

Pas veul laoter kwam ’k d’r achter dà ze daor zate veweges de luis,

Ze leefden van dà gespuis.

Tegen ’t kot van de kuus stonge de muurblomme,

van donkerbruin tot heel lichtgeel,

in krooikes, aon ’t end van de steel.

En boeretuile, dà kon nie misse.

Me are ze neffe van die blauwe lisse.

De goudsblomme ware wel schoon, mar ze deje zo stienke.

Mar ze ware toch ok wir middesijn,

en dà waar dan wel wir fijn.

De keizerskrone waren heel apart.

Ze wiere gebruikt tege de molle.

Mar kevers wiese zullie ok wel te vinne,

En de blaorkes gienge bij hullie rap naor binne.

Nou zijn ’k de paosblomme en tulpe bekant vergete.

Vordà d’r nuuwe kwame, ware de bolle tot op d’n draod veslete.

Vor ’t huis, tegen de gaos aon, stonge de bosse piejoene,

Mee van die grote bolle blomme.

Onzen hond zörgde dà de jong, die bij ons vorbij kwame,

d’r nie aon konne komme.

Bij de musterdklamp: de kruinaogels, van die ouverwetse paerse.

In m’n gedacht ruuk ’k ze nog.

Ons moeder è van blomme g’houwe, toch!

Drwoogdraod

Yvonne Rijk schrift: 'Boeretuile: Duizendschoon is een tweejarige plant, die je vroeger veel meer zag dan nu. Als je de bloemen binnen in een vaas zet, blijven ze lang mooi. Vroeger hadden we een lange tuin, met in het midden een pad en langs weerszijden van dat pad "den drwoogdroad". Ietsje verwijderd van "diejen drwoogdroad", want de lakens mochten de bloemen niet raken, stond een lange rij boeretuile. Ook stonden er "fieperkes"(lelietjes van Dalen) "stienkerkes" (afrikanen) "zjenoffeltjes" (van die kleine anjertjes) en ietsje verderop "nen bwoom mej kruinagel" (seringen). En niet te vergeten de vele bossen met "dollias" (dahlias). Al met al een mooie kleurrijke tuin. De "blatters"die er rijkelijk tussen groeiden staken we uit voor de "kenijne".'

'Boeretuilen groeiden bij ons thuis langs de rand van de stoep naast het grootje' schrijft Jan Bastiaanse. 'Als ons moeder de was had gedaan draaide ze de kraan open van de houten kuip en liep het sop op de vloer van het furnuiskot en zo door het mozegat naar buiten, dan via het grootje naast de stoep naar de sloot. Omdat het daar naast de stoep altijd vochtig was groeiden de boerentuilen erg goed. Als het Utrechtse kermis was werd er een bosje binnen gezet. Van de rest werd zaad gewonnen voor het volgende jaar.'

Peter Borremans vertelt: 'Boeretuile: duizendschoon (bloem). Ook in Halsteren en Bergen op Zoom. In Berlicum zijn het lievermennekes. Wijlen mijn ouders hielden van een mooie tuin en mijn moeder kreeg altijd veel bloemen. In mijn leven heb ik maar weinig bloemen gekregen, dus een echte bloemenkenner ben ik niet. In de Onderstal waar ik nu woon heb ik een lelijke voor- en achtertuin. Ik houd het wel bij, zoals gras maaien, de kanten verzorgen en onkruid tussen de tegels halen.'

Ad Borremans: 'Iek zien gèère ’n schwoon blommeke, zowel op straot as ien d’n of. Wij zelluf emme ok tefrente blomme staon ien d’n of, oe dattie amaol weette, da weet ie knie want da’s oos vrouw d’r afdjeeling, mar schwoon zen ze wel. Lêêst de stjêênpad stienge dur ok altij boeretuile en dolliasse in alle kleuren van de reegeboog. Die dolliasse wierre elluk vurjaor wir opnieuw in de grond gestooke , want ien de wienter moesse ze uit de grond want die zen nie wienteraart. De boeretuile kunne daor wel teege en gienge dan ’n paor jaor meej. Ok ojje wij elluk jaor goudblommekes staon, die waore ok schwoon wur. Vur de rest stienge dur nog wa graniums en fuuksias ien d’n of. En soms oj oos vaoder bij jeen of aandere zaodandelèèr wa zaod besteld van afrikaontjes. Da waore van die oranje kleurige blommekes, mar aon die afrikaontjes zoot ok wel ’n luchje aon , die stonke bewoorluk en wiere dan ok stienkertjes genoemd. Ze wiere dan ok ondergespaajd en as mies gebrökt. Met die afrikaontjes zen we op ’n gegeeve moment meej gestopt, da was beeter zeej oos vaoder. Want ge kun nwooit weete wa de méése denke agge zegt, dagge ’n aontal afrikaontjes ien de grond gedouwe et.' (Dit mooie verhaal heb ik helaas wegens ruimtegebrek moeten inkorten).

Het nieuwe woord

Ze zijn er binnenkort weer: krieke. Uw verhalen hierover zijn welkom tot uiterlijk 9 juni 2020 bij luysterburg01@ziggo.nl . En blijf gezond beste mensen!