Schaken, een leuke bezigheid?

HALSTEREN - ZUIDWESTHOEK - REGIO - Eigenlijk wil je met mooi weer buiten spelen. Dat moet je ook zeker doen, maar natuurlijk wel op gepaste afstand van elkaar. 

Je bent nu natuurlijk ook veel binnen. Zeker als het weer wat minder goed is en als je je huiswerk moet maken. Dat is nu best lastig met je ouders. Zij zijn natuurlijk geen schooljuffen of meesters en leggen het natuurlijk ook niet uit zoals de meesters en juffen op school. Maar het is wel belangrijk om je “grijze cellen” te blijven oefenen.

Met “grijze cellen” worden de hersenen bedoeld. De schrijfster Agatha Christie had een hoofdpersoon Hercule Poirot, die het altijd had over zijn “grijze cellen”. We zullen maar aannemen dat die inderdaad grijs zijn. Behalve door het huiswerk voor school kun je je “grijze cellen” ook oefenen met denkspelletjes. Schaken is er daar een van. Een voordeel is vooral dat de verschillende hersenknobbels met schaken moeten samenwerken en dat is heel nuttig voor later.
Vorige keer hebben we het gehad over schaken op de computer. Ik heb jullie toen voorgesteld om het leerprogramma Chessity te gebruiken als je wil leren schaken. Dat is nog eventjes gratis te gebruiken door www.chessity.com in te tikken. Downloaden hoeft niet, want het programma is in de cloud.
Voorlopig kan er niet “live” geschaakt worden vanwege het coronavirus. Je zit dichter bij elkaar dan 1½ meter voor langere tijd en dat kan en mag nu niet. Wel kun je schaken op de computer.

De vorige keer hebben we uitgelegd dat het schaakspel ergens in India of omstreken is ontwikkeld en dat de naam schaak komt van het Perzische woord “shah”. Ook hebben we toen verteld dat de oorlogen die daar werden gevoerd na de “uitvinding” van het schaakspel verleden tijd waren. Was dat nog steeds maar het geval. Maar van een maharadja mocht degene die het schaakspel had geïntroduceerd (ik wilde bijna zeggen de uitvinder van het schaakspel) iets kiezen, het gaf niet wat. Na een tijdje nagedacht te hebben vroeg hij één graankorrel op het eerste schaakveld, twee op het tweede schaakveld, vier op het derde schaakveld, acht op het vierde schaakveld. En zo door, iedere keer het dubbele. Het schaakbord heeft acht keer acht schaakvelden. Kun jij uitrekenen hoeveel graankorrels er gevraagd werden?

In de middeleeuwen werd het spel bekend in Spanje en Italië. De Spanjaard Ruy López Segura was een Spaanse priester die schaakte. Er is zelfs een opening naar hem genoemd die al in 1558 werd beschreven. In Italië was Gioachino Greco een bekende schaker. Hij leefde rond het jaar 1600, hetzelfde jaar dat de slag van Nieuwpoort was, toen in de Nederlanden de 80-jarige oorlog woedde. Hij was waarschijnlijk de eerste schaker van wie de zetten die hij deed nog bewaard zijn gebleven. Tegenwoordig noteren veel schakers hun zetten om later na te kunnen gaan wat ze allemaal goed en minder goed hebben gedaan.

Schaakproblemen

De vorige keer hadden we in de kinderkrant twee stellingen gegeven. De eerste staat in het diagram hieronder en de opgave was: hoe zet wit mat in twee zetten? Dat kan als volgt:
De toren op de tweede lijn kan twee stapjes opzijgaan en dan staat de zwarte koning schaak. Die moet dan naar een van de drie velden in de rechter kolom. Naar links kan niet, want daar beheerst de andere toren die lijn. Het maakt niet uit waar de zwarte koning gaat staan, want de toren op de onderste lijn gaat nu naar het rechterhoekje en de koning staat aangevallen en waar hij ook naar toe gaat zal hij altijd alleen naar een veld kunnen gaan dat aangevallen staat. We noemen dat dan schaakmat. Voor degenen die de schaaknotatie machtig zijn: 1. Te2-g2 + Kg7-h6 (of h7 of h8) 2. Tf1-h1 schaakmat.

In de tweede stelling staan alle stukken netjes op een rijtje. De opgave was: hoe zet wit mat in zo weinig mogelijk zetten? Als zwart als eerste zou mogen zetten zou de koning alleen naar links of rechts opzij kunnen gaan. De velden naast het paard zijn taboe (moeilijk woord nietwaar?) want die worden bestreken door het witte paard. Wit probeert dus om en schaak te zetten en die velden te bestrijken. Dat lukt alleen met de witte dame. Die mag zowel diagonaal (schuin) als recht. Als die dame nu van de plek waar zij staat schuin links naar boven gaat tot de bovenste rij, dan staat de zwarte koning schaak en kan nergens naar toe. Dan zoeken schakers altijd nog even of de witte dame geslagen kan worden. Dat lukt niet. Of dat er een stuk tussen de aanvaller en de koning geplaatst kan worden. Dat lukt ook niet want als het zwarte paard weggaat staat de koning schaak door de witte toren. Zwart staat dus schaakmat. In schaaknotatie: 1. Df4-b8 schaakmat. Het lukte wit dus in één zet.