Jan Luysterburg schrijft elke twee weken een dialectrubriek in De Zuidwestkrant & De Halsterse Krant.
Jan Luysterburg schrijft elke twee weken een dialectrubriek in De Zuidwestkrant & De Halsterse Krant. Foto: Bep Tielemans

Wat betekent dialectwoord 'Schelft'?

Algemeen

Naogelbuik

Henk Holtzer komt nog even terug op het woord 'naogelbuik': 'In het boekje Sprekend een Westbrabander van Dr. Jan Stroop lees ik zijn uitleg over het woord navel. Volgens taalkundigen heeft het woord navel verwantschap met het woord naaf, dat we kennen als naam voor het middelpunt van een wiel. Door klankontwikkelingen, ontwikkelden woorden met een -v- zich tot woorden met een -g-. In vrijwel het hele Nederlands-talige deel van België heeft deze -v- zich tot een -g- ontwikkeld. In het West-Brabantse zijn sporen van dit gebeuren wel terug te vinden. Men spreekt, sprak daar, in dit geval, wel eens over 't noageltje van oewen buik of noagelbuik.'

Henk heeft bovendien een zeer interessante vraag: 'Toen ôônze lieve n' êêr de aorde oj geschaope, attie jist Aodam gemokt. Daornor zèèn vrouw Eva. Mar, vraog iek m'n eige al jil laank af, of zullie ok 'n naogelbuik ojje. 't Ies wel laank geleeje eej. Witte gij hoe da da ien mekaore ziet?' Nou Henk, je zet ons nogal aan het denken!

Klasse (het woord van de vorige keer)

Yvonne Rijk schrijft: 'Steeds denk ik: "ik zal eens reageren", want ik herken alle woorden die tot nu zijn geweest. Maar steeds komt het er niet van. Nu zal ik het eens gaan doen. In het kort over het woord "klasse". Het betekent natuurlijk: knoeien, morsen. Toen mijn zoon klein was en in de kinderstoel zat te eten, kwam er eens een kennis van vroeger binnen en die zei: "Amai, hij e zen eige jelemoal oonder geklast. Ties al net zoo ne klaskoont as a gij zelf vroeger woart." Een leuk verhaaltje, Yvonne. Bedankt!

Ook Jan Verboven uit Woensdrecht reageert: 'Met het gebruik van het woord "klasse" wordt morsen of knoeien bedoeld. Ik kan me nog goed herinneren dat de uitdrukking veelvuldig werd gebruikt. Vooral op zondag als je de mooie kleren aan had. Dan zei mijn moeder bijvoorbeeld tijdens het eten van de soep: 'Alee, doe d'eerst nun aandoek vur. Want agge klast kunde gelijk andere bulle n'aondoen. (Welnu, bind eerst een handdoek voor. Want als je knoeit kun je meteen andere kleren aantrekken). Waar het woord klasse of klassen vandaan komt in deze context kan ik u helaas niet vertellen.' Hartelijk dank, Jan!

Peter Borremans is weer in de boeken gedoken: 'Klasse is morsen en een klaskoont is een morsig kind of persoon. Het is dus knoeien, per ongeluk storten, door onvoorzichtigheid laten vallen (vooral van eten), druppels laten vallen, vuil te werk gaan. In Bergen op Zoom betekent klasse: met een klets laten vallen, morsen met vloeistof. Knoeien met water en modder wordt ook wel 'mokkere' genoemd. Een klaspot of knoeipot is iemand die vaak morst. Een klaspotje is echter ook een overschotje van een maaltijd dat niet wordt weggegooid.' Wat je vertelt klopt helemaal, Peter!

Kaokelnesje

Net as baaj de mjeeste uisouwes ojje wij ok 'n kaokelnesje. Aljeen was da kaokelnesje ien oos geval ooze Marco, die kwam nogal 'n endje aachterop, za'k mar zegge. Meej mijn oudste broer schilt da twintig jaor om precies te zijn. Dus moesse wij tuis vuul op ooze Marco passe. Vural baaj 't eete, toen tie nog klèèn was, dattie nie te vuul klaste meej zun eete. Nouw zeeje wij in plek van klasse mjeestal mörse, mar das netuurluk 't zelfde. Want toen tie klèèn was kon tie dur wa van, van da klasse, ij liet dan alles valle en dan mar smoestere meej z'n eete. Daor word tie nouw nog wel ies meej gepest wur, al iest al laank geleeje. Attie dan oover dieje tijd begient dan zegge wij, da kunde gij nie weete, want toen zoote gij nog ient waogetje. En da kom nog al ies vur, vural op fjeesjes van ooze femielie. Toch zeeker laoter op dun avund, atter al wa gedronke ies. Iek dink dat da, al ies tie nouw al bekaant veftig jaor, nog wel iets ies wa bleft op fjeesjes. Mar om op da klasse trug te komme, mot ooze Marco oos strak nog ien de gaote komme ouwe meschien, want wij worre ok steeds ouwer. IJ ies dan bekaant veftug en ooze Kees bekaant zeuvetug en baaj mijn schilt da ok al nie zoow veul mjeer. Dan mottie oos nog komme vertelle en ien de gaote ouwe da we nie te vuul klasse en mörse en smoestere meej oos eete. En wie zal ut zegge, dat de tijd komt dat ij meej oos kan goan kuijere as wij ient waogentje ziette. Kan tie oos mooij trug pakke op fjeesjes, mar iek oop dat da nog jeel laank duurt.' Prachtige tekst weer, Ad!

Het nieuwe woord

D'r was 's iemand, die zeej: ''Iek zèèn 'n wooge perswoon, want iek zèèn gemokt op de schelft en geboore n'ien 'n zolderkaomerke." 't Is mar wa ge 'woog' noemt, niewaor? Kent u het woord schelft?

Zo ja, stuurt u uw antwoord dan s.v.p. uiterlijk dinsdag 11 februari 2020 naar luysterburg01@ziggo.nl en natuurlijk liefst met een verhaaltje erbij. Dit mag in het Standaardnederlands, maar zeker ook in het dialect. Ik wens u met het opschrijven ervan heel veel genoegen en inspiratie.