Afbeelding

Dialectrubriek: De grwoote slwoote

Algemeen

Ollaand(ers) Het woord van vorige keer.

Henk van Aert heeft van zijn reactie een complete verhandeling gemaakt. 'Vor m'n eksaome op 't Moller aar 'k 'n leraor Nederlans waor 'k aon moes denke toen 'k 't motto van dees keer zag. Meneer Haans kon verrekkes schoon vertelle. Ge kon wel zien dat ie meraokels veul gaf om onze vaoderlanse schrijvers en dichters. Mar van ene dichter zou 'k nou nog nachtmerries kunne krijge: dà waar Pieter Cornelis Boutens. 'n Gebore Zeeuw, mar 't grootste deel van z'n leve waart ie in Holland. 't Volgede em 'k effe opgezocht, want ik wies 't nie mir persies: Mijn hart wou nergens tieren. En nergens vond het vreê, dan tussen uw rivieren nabij uw grote zee. Boutens schreef dà. Ik denk dad 'n ielk dì wel kan volge. Hij ed 't hier netuurlijk over Holland. Mar ik gaon nie meer van 'm schrijve, want sommigte gedichte kan ìk nou nog altij nie volge.

Vondel

'k Maok wel 'n sprongeske naor 'n andere dichter. Geboren in Keule, as zoon van Antwarpse protestantse ouwers kwamt ie as negejaorige in Amsterdam t'recht. Hij gruuide uit tot onze Prins der Dichters. Sjuust, Joost van den Vondel. Van hem de uitspraak: DE LIEFDE TOT ZIJN LAND IS IEDER AANGEBOREN. (In de ,,Gysbreght van Aemstel"). De mense van toen snakte naor vrijhed en achter de rug van de Nassau's die van Bredao naor Delft trokke, lukte dà. Waar Wullem I van Oranje-Nassau in Bredao kunne blijve, dan waar Bredao nou d'hoofdstad van Nederland gewiest. Mar net as de femilie Van Vondel giengen 'r veul mense naor Holland, en voral Amsterdam en daor kwam de ekenomische macht te ligge. En om dà me dimmekraote zijn, kreeg Den Haog en de rest van de Zeuve Previnsies ok wà te zegge. De Ginneraolieteitslande moessen hullie mondjes houwe en allenig mar doen wà ze opgedroge wier. De mooie baontjes wiere uitgedeeld aon mense ,,van elders", en dà ware dikkels ,,Hollanders [Ollaandurs]". En aongezien vor de Braobanders ok betekede ,,de liefde tot zijn land is ieder aangeboren" voelde ze dà stark in die jaore van onderdrukkieng; 't botterde honderde jaore nie zo.

Liefde

De liefde die Vondel bedoelde is 'n te volle netuurlijke liefde, die oew verstand te bove gaot. 't Is ' gevoel van innighed, van bindieng mee de kontreie, 't dörp, de stad, waor me jonk ware; jao, 't is 'n heul stark in oew jonge jaore gegruuid sentiment, dà dikkels pas op laotere leeftijd tot oew verstand deurdriengt. Vor 'n deel zal dì gevoel wel overgedroge worre van vader en moeder op kind. Mar onverwoestbaar wor die liefde voor het eige land deur de menier, waarop me as kind onze indrukken opneme. Ielk straotje in dörp of stad, ielk plekske buiten in de kontreie waor me rondzwerve, kenne me; en de kleine reize, dikkelstetije dan nog in 't eige land, de tochjes met vrind en femielie in d'omtrek, zij blijven ons veul beter bij, dan de veul groter reize op laoter leefted ondernome. Hoe dicht ware me as kind nog, letterlijk, mee ons zintuige bij de dienge om ons; hoe konne me geboge liggen over 'n slootje, hoe konne me, op onze rug gelege, naor de wolke kijken en ze mee onze fantesie omspeule. Mar ondanks al die bindieng aon oew omgevieng vin ik toch dà me ,,Hup, Holland, Hup" kunne blijve roepe as d'een of andere sportploeg vor Nederland uitkomt.'

Het nieuwe woord

Gewoonlijk plaats ik in deze rubriek alle binnengekomen reacties. Wanneer het geheel dan soms te groot is voor de ruimte die mij ter beschikking staat, knip ik hier en daar een fragmentje, een zinnetje of een paar woordjes weg, totdat alles precies past. Als lezer heeft u dat niet of nauwelijks in de gaten.

Deze keer vond ik de tekst van Henk van Aert echter dermate veelzeggend en interessant, dat ik het niet over mijn hart kon verkrijgen om hierin te gaan knippen. En om de andere inzenders niet tekort te doen, stel ik hun bijdragen uit tot de volgende keer. Vandaar, dat ik als nieuw 'woord' ... de grwoote slwoote heb gekozen. Hiermee worden de grote rivieren bedoeld, die de zuidelijke provincies scheiden van Holland. Sommige mensen spreken zelfs van 'de grwoote riejoole', maar zover wil ik niet gaan.

Wel erger ik me aan de onnadenkende manier, waarop vaak 'Holland' wordt gezegd, terwijl men toch duidelijk heel Nederland bedoelt. Denk bijvoorbeeld eens aan alle tv-programma's met 'Holland' in hun titel. 'Heel Holland bakt', 'Ik hou van Holland' en zo zijn er nog veel meer. Zelfs een prachtig programma als 'Denkend aan Holland' (met André van Duin en Janny van der Heijden in een bootje) slaat qua titel de plank volledig mis. Want wat doet dit programma anders bij Corné Ooms in Ossendrecht? Nou weet ik ook wel, dat deze naam is gekozen naar aanleiding van een gedicht van onze grote dichter Hendrik Marsman, maar toch...
Wie alsnog iets wil schrijven over de grwoote slwoote kan mailen naar:
luysterburg01@ziggo.nl.