Dialect-column: Smerreg

Deze week gaat Jan in zijn Dialect-column op zoek naar het woord 'Smerreg'.

Uilenaaj (het woord van de vorige keer)
Remonda Clarijs vertelt ons: 'Letterluk vertaold: uilenei. T'wer helemaol nieks, t'liep oep nieks uit. Daor hemme we allemaol in oos leve wel es meej te maoken, nie? Da ge denkt da iet goe gaet of zal gaen en ut uitendeluk op nieks uitdraoit of lekt uit te draoien. A ge dan nie ut gewenste resultaet et, dan is't ne kwestie vaan nie bij de pakke neer te gaon zitte en opniev probere, lekt me dan. Nooit zomar opgeve, waant dan zeide wel ne'n uilskuike, zee deze wijze 'n'uil.'

Peter Borremans heeft weer andere informatie: 'Uilenaaj: iets wat niet goed gelukt is. Dat stelt niets voor. Dat is een mislukking. Iets dat tegenvalt. Ook in toepassing op personen: mislukkeling. De uil wordt namelijk beschouwd als minderwaardig aan andere vogels, vooral aan de valk.'

Athena
'n Vertelselke maoke, dees keer, wor 'n uilenei, denk 'k. Mar allee, ge mot 'r gewoon mee beginne. Eest al 's zijn uile meraokelse beeste. Ze vliege zonder lewaai te maoke. Bouwers van vliegmesjienes kunne d'r messchient nog wà van lere. Hullie kop è wà weg van die van ne mens: helle oge staon ok vevore en kijken oe straf aon. Z'emme gin oogspiere, vedaor! Mar de kop kunne ze over 270^O draaie en zo kunne ze toch veul bekijke. 't Is mar hoe g't bekèkt, zulle ze ,,denke". Nou, denke kunne ze nie ech, netuurlijk. Ze zijn dan ok nie zo slim, zoas wel gezeed wor. Hoe komme mense d'rbij om dà te denke van d'n uil? Wel, de Grieke are veul Gode en Godinne, en eentje d'rvan waar Athena. En vor de Grieke waar dà de Godin van de Wijsheid. En omdà Athena, volges zullie, altij 'n maotje bij d'r aar in de vörm van 'n uil, moes diejen uil wel slim zijn. Mar erges in gelove kan ok wel 'r 's nie waor zijn, ee. En onderzoekers van bij ons hebbe aongetoond dà uile inderdaod mar betrekkelijk intelegent zijn. Kraaie en zeemeeuwe zijn veul slimmer. Wà 'k zelvers intresant vin van uile: d'r zijn zoveul soorte van. Dan wel over d'hele aerdbol verdeeld, dà wel. 'k Zijn d'r nog nie achter waordeur dà nou eigetlijk gekommen is. D'eeste versteende uile (=fossiele) zijn zo'n 60 à 70 muljoen jaor. Waordeur emme de naozaote d'rvan zuvvel suukses kunnen emme? Vraog: Is dì vertelselke nou 'n uilenei* geworre of nie? Zù me dà mar aon de lezer overlaote?

*Hier:iets wat niet goed zal lukken, of niet goed gelukt is. Zie hier waarvan het afgeleid is: = Eene gans kan geen uileneijeren leggen. Dus eigenlijk een onmogelijkheid.

't Nuk
Ad Borremans heeft natuurlijk ook weer een mooi verhaal. 'Da wor 'n uilenaaj', em iek verschillende kjeere woore zegge teege mijn. En da was omda iek soms dienkjes prebeerde te doen die iek echt nie kon, oe art iek ok m'n best deej. Toen ak nog tuis wôônde oj oos vaoder da altij gauw dur en dan zeej tie ok teege mijn: 'Stop ter mar meej want wor 'n uilenaaj'. En gelijk attie daor wel ien diekels. Iek weet ok nog wel da ruim dartig jaor geleeje, iek zoot toen bij bouwcluup de Bokkerijers 'n karnevalswaoge te bouwe. Toen da ooze Marco vurstelde meej 'n paor maote om bij de Bokkerijers ok 'n dweilbendje op te riechte. Nouw ojje ze daor op 'n paor man nor nog nwooitnie 'n instrument ien der aande gat, mar da goof nieks, zeeje ze. Ze vrooge of da iek ok meej wouw doen. 'Da's goed', zeej iek en iek kon van iemand 'n trompetje kwoope om meej te begienne. Bij de jirste rippetiesse ojje wij amaol oos instrumentje bij, mar bekaant niemand kreeg daor geluid uit. Soms klonk 't bij de jeene al wa beeter dan bij d'n aandere. Ok kon d'r bekaant gin mees noote leeze, mar da goof nieks zeeje ze, dan doen we da wel meej spijkerschrieft. 'Das goed', zeej iek,'da mot iek dan wel kunne', want iek waor tiemmerman dus spijkers waore gin probleem vur mijn. Mar da was toch wel nie zoow makkeluk, bleek laoter. Wij kreege ammaol 'n briefke meej en moesse wij tuis mar goed rippeteere. Bij de volgende rippetiessie konne we dan laote wôôre oe da klonk. Iek oj tuis jeel aart geljeerd en iek docht echt: da kom jeemaol goed. We begonne ammaol gelijk te speule meej oos geljeerde leejke, 't Zweet stieng op m'n kop zoow art moes iek blaoze. Mar die manne waore al klaor meej da liejke en iek waor nog mar alverweege. Die manne zeeje teege mijn toen:' OK Ad stop mar jong want 't ie 'n uilenaaj' en gelijk ojje ze. Zullie zen wel dur gegaon meej speule want da Bokkenrijersbendje weet nouw "t Nuk' en die speule nouw 'n jeel mwooi stukske meziek.

Het nieuwe woord
Remonda Clarijs heeft een lijstje met dialectwoorden gemaakt met het verzoek om deze in mijn column ter sprake te brengen. Daarbij hoorde onder andere de uitdrukking: zo vet/smerreg/zwart as de meret. Op die meret kom ik graag de volgende keer terug, maar kent u het woord ... smerreg? En weet u hierover iets leuks of interessants te vertellen? Stuurt u uw reactie dan uiterlijk 16 juli 2019 naar luysterburg01@ziggo.nl en ik ben u weer zeer dankbaar.