Dialect-column: Uilenaaj

Deze week gaat Jan in zijn Dialect-column op zoek naar het woord 'Uilenaaj'.

Puit (het woord van de vorige keer).
Jan Daniels stuurde mij een foto van een kikker om te laten zien dat hij weet wat een puit is. Peter Brand reageerde met: Kinkepuit. Louis Klasen meldde dat bij hem wordt gesproken over 'ne kikpuit.

Een fragment uit het uitgebreide informatiepakket van Peter Borremans: 'Puit is kikvors of kikker. Ginne puit te biechte n'emme: geen cent bezitten. Zoow nat as 'n puit: Kletsnat. Aanvulling uit het Bergs Woordenboek: Puit (klanknabootsing van een pruttelende, dikke massa) Gin puit ebbe om dòòd te doen: platzak zijn, slechte kaarten hebben. Ook: geldbeursje. Een variant is puut: een te zuinig mens.'

Speule
'Echt mee speulen dee k'ik nie meej puite' zegt Remonda Clarijs. 'K'hem er ooit wel ene vast g'had wur, maer da was nie echt mijn ding. K'eek er liever enne. K'war vroeger ne echt buitenmens; k'liep altij wel in ne ketelpak en oep lèrze in de wei tusse de schaepe. Daer hoje we ne waeterbad wa bedoeld war vur de schaepe. Echter war da bad altij gevuld meej règerwaeter en daer kwaeme dan puite oep af. Ne hele biotoop oep z'n eige. De buren en overbure hoje beide ne grote vijver. Meej visse. En meej puite... Echt zien deede ze nie, maer hoore des te beter. Vural in d'n avond, tegen dagget donker wir. Ne heel orkest wa tegen mekaer bizzig war, om wie ut hardst kon kwèken.

Leerboek
''k Zat nog nie op de kakschool en d'n broer bove mijn zat op d'HBS aon 't Bolwark. Hij aar ok 'n boek vor school mee de titel: Leerboek van de Mens- en Dierkunde. E.J.M. Hoogeveen en Dr. L. Peeters. L.C.G. Malmberg-'sHertogenbosch. (Dà wies 'k nou nie persies mir, netuurlijk, mar dà em 'k effekes opgezocht. Dà boek em IK nou nog altij, motte wete). Achter in onzen hof aar 'k 'n bruin beest gevonne. En dà leekede wel op 'n plaotjen in dà boek van m'n broer, von 'k. En of 't zo moes zijn: 't boek waar diejen dag thuis. Zonder wà te vraoge, noom 'k dà boek mee d'n hof in om te zien of dà beest inderdaod in dà boek stong. En jao or, 't stong d'rin! Mar in 't boek waar 't nie bruin. In diejen tijd ware de schoolboeke nog nie in kleuredruk. Ik kon toen ok nog nie leze, dus smiddas, toen m'n broer thuis kwam, vroog 'k wà vor beest 'k nou gezien aar. 'k Kreeg eest op m'n donder, omdà 'k dà boek zomar meegenomen aar. Mar d'rnao zeet ie dad 't 'n bruine puit waar gewiest, oftewel 'n bruine kikvors of kikker. Toen 'k achttien jaor waar em 'k m'n ouwers gevrogen of 'k biologie moch gaon studere. Dà mocht. En die broer van dà boek zee toen: ,,Dà zat ''r bij oe al vroeg in. Wit 't nog van dieje puit?" En bij een van m'n studieonderwerpen spulde de Afrikaonse Klaauwkikker 'n hoofdrol. Kunde oe-eige voorstelle dà 'k nie mir in toeval geloof.' Henk van Aert heeft weer een prachtig verhaal aangeleverd, vindt u niet?

Tendum
'Netuurluk emme wij vroeger ok meej puite gespeult da kon bekaant nie aanders, want ok wij zoote dikkels bij oos ien de burt aon de slwootskaant en ok bij de Kwooj on de weg van de Zwarte Baon nor 't vliegveld. Daor zoot ien 't seizoen ok vuul van dieje puitedril diej wij dan meej nor uis noome, ien 'n wekfles en dan mar waachte tot dat t'r diekkoppe uit kwaame die dan langzaam ien 'n puit veraanderde. Dikkels kwam 't nie zoow wijd omda wij vergoote 't waater te vervurse en dan gienge ze dwood. Nouw loog daor on dieje weg van de Zwarte Baan nor 't vliegveld ok on jeene kaant ne getsslwoot en un slwoot waor dat 't riejool in uitkwam van half Woogeraoje, daor dreef vanalles ien. En daor emme wij letterluk kennis meej gemokt. Da kwam zoow, ooze Sjac en ikke ojje 'n tendum gemokt van twij ouwe fietse. Wij ojje bij jeene fiets 't vurwiel d'r uitgaold en zoow de vurvurk bij d'n aandere fiets van achtere d'r bij aon vast gezet, duus da was 'n tendum meej driej wiele. En wij gienge dieje tendum uitprebeere, van oos tuis uit nor 't vliegveld. Ooze Sjac zoot vuurop en ieke van aachtere. Da gieng best wel goed mot iek zegge. Mar iek oj ok ien de gaote dat iek van aachtere kon teegevrienge en dattie dan bekaant nie t'ouwe was. En da deej iek ien de buurt van die slwoot, en jao wur, de fiets stuurde dur mijn teegevrienge riechting slwoot en ooze Sjac donderde meej fiets en al ien de slwoot, iek kon m'n eige op tijd redde en bleef drwoog. Mar ij was jeelemaol kopke onder gegaon ien dieje slwoot, iek zoog de puite uit de slwoot sprienge, mar ooze Sjac was zoow nat as ne puit. En stienke dattie deej, daor waore ze bij oos tuis niej blij meej.' Bedankt weer, Ad Borremans.

Het nieuwe woord
Meej 'ne n'uil is 't aoreg gesteld. IJ is 't simbool van de wèèsèèd, mar z'n jong zèèn uilskuikes. En wa denkte iervan: Me n'adde wooge verwaachtienge, mar 't wier 'n ... uilenaaj. Weet u wat dit woord betekent? En weet u er iets leuks bij te vertellen? Stuurt u uw oplossing dan uiterlijk 2 juli 2019 naar luysterburg01@ziggo.nl.
Alvast bedankt, hoor!