Dialect-column: Puit

Deze week gaat Jan in zijn Dialect-column op zoek naar het woord 'puit'.

Medollie (het woord van de vorige keer)
Om te beginnen kreeg ik een leuke reactie van Marius Weber op Facebook: 'Ik als (ouwe) Hagenees heb alvast weer wat zitten lezen hier. Altijd mooi en prachtig dat dialect! Ik geniet hier echt van! Vaak kom ik er niet uit, maar ik ben getrouwd met een Brabantse, dus … Maar ik besef ook dat het dialect niet verloren mag gaan! Goed bezig hoor!' Hartelijk dank, Marius!

Ook Willy Geers reageerde: 'Bij ons heette dat: een "medaolie".' En Peter Borremans onderzocht het uiteraard weer: 'Medollie betekent: medaille. Ook: bedollie. Een medaille is een erepenning of gedenkmunt uit min of meer edel metaal, gegoten of geslagen. Vaak is het een penning met een godsdienstige afbeelding. 'n Vetlèère medollie is een zeer eenvoudige uitvoering of het is spottend bedoeld. Je krijgt een medaille als je een wedstrijd wint of als je een heldendaad verricht. Ik heb vele herinneringsmedailles van diverse wedstrijd- en prestatielopen, maar geen Koninklijke onderscheiding. Elke medaille heeft een keerzijde: ook de mooiste zaak is niet aan alle kanten mooi. Veel voorkomende samenstellingen met medaille: medaillekandidaat, medaillekans, medailleklassement, medailleoogst, medaillewinnaar, medaillelijst.'

Siembole
Wad is 'n medallie eigetlijk? Tot vor kort 'n stukske metaol, mar tegesworig ok al van plestik. De medallie è meestetije de vörm van ne sirkel, mar andere vörme zijn ok wel in gebruik. As de medallie op- of omg'hange kan worre, zit 'r ok nog wad aon, bv. 'n ogske, kettieng of lint, zodà dà mogelijk wor. Om 't ammel wà schoner te maoke kan op 't metaol/plestik van alles en nog wà aongebrocht worre: 'n afbeeldieng, 'n waope, spreuk, en gao zo mar deur. De kettieng kan van koper, mar ok van goud zijn gemaokt. En 'n lint kan alderlei klurkes krijge, en ok verzien worre van siembole. En à ge 't zo bekèkt, stel 't eigetlijk nie veul voor. Mar waorom stelle me 't geve, 't krijge, 't emme van 'n medallie dan zo op prijs? 't Zit 'm blijkbaor nie in 't ,,dieng" op zich. Neie, 't et te maoke mee wad ,,achter dà dieng" zit. En dà kan wir van alles en nog wà zijn. M'n moeder spelde zo'n blaauw medallieke op ons nachthem om ons tijdes de nacht te bescherme, zodà me d'n oched d'rop wir gezond wakker wiere. M'n moeder waar 'n heul gelovig mens, mar wies netuurlijk wel dà 'n stukske metaol mee 'n afbeeldieng ons nie in leve kon houwe. Neie, daor waar wad anders vor nodig. En in dà ANDERE geloofde ze heilig.

Te jong
Ad Borremans heeft weer een leuke jeugdherinnering voor ons: 'Jao Jan, de medollie die adde gij verdient gekreege et , dat is de Koninklijke onderscheiding, die em iek nwooit nie gekreege. Mar iek kan m'n eige nog wel vur de geest aole toen da'k 'n medollie kreeg. Da was toen iek lid was van de wandelkluup baaj oos op Woogeraaje: w.s.v.. de Arend, die was toen gevestigd bij Frans en Cor Stuyts van Café de Arend. Toen iek daor m'n eige aonmelde waor iek 'n jaor of twolf, dertien. Iek waor daor ok de jongste van de kluup. Wij gienge toen 'n wandeltocht lwoope in Baarege bij de kluup Odiles Rapid. Iek oj m'n eige aongemeld bij ooze sikketorres Adrie Willemse en iek moog meej. We kwaame daor aon ien Baarege en schreeve oos ien vur de tocht van vijfentwintug kieloowmeeter. Ooze naome wiere genoteerd en we moesse oos wandelboekske inleevere. Mar toen dasse mijn naom en leeftijd zooge staon zeeje ze da'k te jong waor vur dieje afstand te meuge lwoope. Mar Adrie zeej da'k da makkeluk aonkon en iek kreeg van zullie diespensaotie om toch dieje tocht te meuge lwoope. 't Was wel afzien om die kieloowmeeters te volbrenge mar 't ies geluukt en nor aflwoop kreege wij oos wandelboekske trug meej 'n mwooie stempel van Odilles Rapid en de afstand stieng ter ok ien, 25 kieloowmeeter. En daor nor aflwoop kreeg iek toen ok m'n jirste medollie, zoow fel as ne gieter gieng iek nor uis om die tuis te laote zien. Iek ep em 'n jeele week gedrooge toen iek nor school gieng, zoow fel waor iek er meej.'

Het nieuwe woord
As kind op 't plattelaand waore wij gewend om mitte netuur om te gaon, zoowel meej bwoome n'en plaante as meej diere en bjeesjes. Wij wiesse da me brembizzies konne eete as ze goed zwart waore. Wij wiesse waor jonge kaauwe zaate, die ge kon uitaole en tam maoke. Wij wiesse da mellek van de koeje en de gèète kwaam en nie van 't febriek. En wij konne uure speule meej 'ne ... puit.

Weet u wat het woord 'puit' betekent? Stuurt u uw antwoord dan uiterlijk 18 juni 2019 naar luysterburg01@ziggo.nl. Heeft u zelf ook interessante zaken te vertellen over het woord puit, of heeft u ook soortgelijke jeugdherinneringen, dan zijn die uiteraard van harte welkom. U kunt ze schrijven in het Standaardnederlands, maar ook in uw eigen dialect. Graag zelfs! Het mogen overigens ook hedendaagse verhalen zijn.