Afbeelding
Foto: Carmen De la Rambelje

Weet u de betekenis van Braoj?

Algemeen

Braoj


Kerrekaachteg (Reacties op het dialectwoord van de vorige keer).

Peter Borremans uit Hoogerheide reageert deze keer kort maar krachtig: 'IJ ies zoow kerrekaachteg as 'ne n'ond klippelaachteg betekent letterlijk: Hij is net zo kerkachtig als een hond knuppelachtig. Hij heeft dus een enorme hekel aan naar de kerk gaan.' Peter heeft nog een kleine toevoeging: 'Ik ga zelf nog regelmatig naar de kerk. Als ze me niet in de kerk zien, dan missen ze me al.' Dat is heel mooi, Peter, al behoor je wel tot een groep die steeds kleiner wordt.

Kepelleke

Henk van Aert uit Halsteren heeft een uitgebreidere toelichting: 'À ge kerkachtig zijt, dan zoude wel d'n helen dag in de kerk wulle zitte of daor d'n helen dag mee bezig wulle zijn. Dan motte eigetlijk mar beter paoter of sur worre. Dan komde al 'n heul end. In 't verleje are me van die vrijgezelle vrouwkes (me are daor netuurlijk wel 'n andere naom vor) die ielke morgen al om zeuven ure in de kerk zate. En op d'n zondag ware ze uit 't LOF nie weg t'houwe. En as de Witte Paoters mee hullie Donderpreke wir 's kwame, zate ze helemaol voraon. En biechte? Ielke week! Mar d'r waren ok manne die meer kepellekesachtig ware. Die gienge wel naor de kerk, mar daor zat 'n heimelijke bedoelieng achter. Ze bleve dikkelstetije achter in de kerk staon. 't Zakske liete ze vorbij gaon. Van 't letijn snapte z'helemaol niks. Ze stonge, om zo te zegge, mee open oge te slaope. Mar as op 't end aon de bel bij de sakrestie wier getrokke, ware ze g'lijk roeftem. En dan doke ze ,,'t Kepelleke" aon d'n overkant in. En hoe laot ze daor wir buite kwame? Daor konde gin staot op maoke!'

Henk vult zijn zeer herkenbare verhaal nog aan met de melding, dat het woord 'kerrekaachteg' ook nog een heel andere betekenis heeft. Helaas zou het te ver voeren om dat in dit rubriekske uitvoerig te bespreken. We volstaan met de melding dat het hierbij gaat om de vraag, welke geloven kerkachtig zijn en welke niet.

Miesdienèèr

Ad Borremans uit Hoogerheide hebben we een tijdje moeten missen. Hij was afwezig vanwege een, ongetwijfeld zeer verdiende, vakantie. Maar nu hij weer in het land is, doet hij meteen weer enthousiast mee.

'Iek kan nie zegge da iek vroeger kerrekaachtig waor,want ien m'n jonge jaore kwam iek daor eigeluk nwôôtnie. Wel em iek daor m'n kemuunie gedaon meej m'n zeuve jaor en daornaor zen iek daor nog weinig bienne gewist. En da komt omda iek toen miesdienèèr geworre zen baaj de nonnekes in 't klwôôster. Dus iek waor eigeluk in plak van kerrekaachtig wel keppellekesaachtig. Dak miesdienèèr zouw worre was eigeluk omda ôôze Kees m'n oudste broer da ok al was en iek gieng nor m'n kemuunie da ok mar doen. Nouw was da nie makkeluk wur, want ge moes 'n nwôôp Latijnse woorde van buite ljêêre. Toen agge da onder de kniej oj môôgde de mies meej diene. En da was wel leuk om te doen want die miesse waore ok ien de week 'smorgus en dan môôgde te laot op school komme. Vur ôôs as miesdienèèr waore de leukste miesse de uitvaorte. Da klienk misschien wel aoreg, mar da komt zo: die waore ok altij alluf ien de morgut en waor de 'n alve dag vrij van school en dan krêêgde diekels van de femielie van de ôôverleeje zuster nog 'n fwôôike toow. Keppellekesaachtig zen iek eigeluk altij wel geblèève iek doen nouw nog rèègelmaotig 'n keppelleke aon mar dan om 'n pientje te drienke.'

Enige overeenkomst met het verhaal van Henk van Aert is me wel opgevallen!

Het nieuwe woord

Bij oos op 't plattelaand ieuwe de meese vroeger allemaol 'n vaareke. In 't uis, neffe de baajkeuke, stong 't vaarekeskot. Aon de vurkaant kreeg da bjeest z'n freete vieja de gemetselde voerkrib. Gekokte errepels, errepelschelle, afval van groente, ouw brwood, roggemeel. In 't kot liep 't vaareke rond op roggestrwooi, da weekeleks vervörst wier. Dan gieng de deur nor buite n'oope, zoowda d't vaareke de bocht in kon lwoope. Daor kwaam ok 't mies terechte, waor 't bleef ligge totda d'n woop te grwoot wier en nor 't laand of nor de mieswoop gekruid wier.

As 't vaareke zoow teege de twijonderd kieloow woog, dan wier 't geslacht. Da was 'n fjeest vur jeel 't uisouwe, balleve vur vrouwvollek da net oopoes op bezoek ad. Nouw jao, de meese wiesse nie beeter.

Naor de slacht was 'r van alles in uis: wörst en bloedwörst, amme, spek, aksel, karremenaaje, reuzel en spekvet, knörre, pwoote n'en woore en gao zoow mar dur. Dan konne me d'r wir 'n jeel jaor teege. Mar we ieuwe nie alles zellef, or. Ooze beste vriende kreege n'ok 'n … braoj.

Welkom

Denkt u de betekenis van het woord braoj te weten? Stuurt u uw antwoord uiterlijk 6 november 2018 naar luysterburg01@ziggo.nl. Heeft u zelf ook interessante zaken te vertellen over braoj, dan zijn die uiteraard van harte welkom. U kunt ze schrijven in het Standaardnederlands, maar het mag ook in uw eigen dialect. Graag zelfs!